Cảm thấy trống rỗng giữa cuộc đời 'ổn định'? Hành trình đi tìm 'ngày thứ hai' quan trọng nhất

Buổi sáng Chủ nhật, bạn ngồi một mình bên ly cà phê còn ấm. Ngoài cửa sổ, thành phố vẫn hối hả theo một nhịp điệu quen thuộc. Nhìn lại, mọi thứ trong cuộc đời bạn đều có vẻ "ổn". Một công việc tốt với mức lương nhiều người mơ ước, một vài mối quan hệ thân thiết, sức khỏe không có gì đáng phàn nàn. Bạn đã tick vào gần hết những ô vuông trong "danh sách việc cần làm của người trưởng thành" mà xã hội vẫn thường ngầm quy định.

Nhưng giữa không gian tĩnh lặng đó, một câu hỏi cứ vang lên trong đầu, ngày một lớn dần: "Vậy thôi sao? Cuộc sống chỉ có vậy thôi à?". Cái cảm giác trống rỗng ấy, nó không ồn ào, không đau đớn, mà âm ỉ như một cơn sốt nhẹ, rút cạn năng lượng và màu sắc khỏi cuộc sống mà bạn đã vất vả gầy dựng. Nếu bạn cũng đang ở đây, trong khoảnh khắc này, bài viết này không phải để đưa cho bạn câu trả lời. Nó ở đây để cùng bạn bắt đầu một hành trình – hành trình đi tìm lẽ sống, tìm lại "ngày thứ hai" quan trọng nhất của cuộc đời mình.

Giải mã "ngày thứ hai": Tại sao có nó lại quan trọng hơn cả ngày bạn ra đời?

Nhà văn Mark Twain được cho là đã nói một câu nổi tiếng: “Có hai ngày quan trọng nhất trong cuộc đời bạn: ngày bạn được sinh ra và ngày bạn tìm ra lý do tại sao.”

Ngày đầu tiên, chúng ta không có quyền lựa chọn. Đó là một sự kiện được ban tặng, đặt chúng ta vào một gia đình, một xã hội, một hoàn cảnh nhất định. Chúng ta bắt đầu cuộc đời với những kỳ vọng, những con đường được vẽ sẵn bởi người khác.

Nhưng "ngày thứ hai", ngày bạn tìm ra "lý do tại sao" mình tồn tại, lại hoàn toàn khác. Đó là một sự lựa chọn có ý thức. Đó là khoảnh khắc bạn không còn chỉ tồn tại, mà thực sự bắt đầu "sống". Đó không phải là một đích đến vĩ đại hay một phát minh làm thay đổi thế giới. "Lý do" đó có thể giản dị như việc bạn nhận ra niềm vui lớn nhất của mình là được chăm sóc một khu vườn nhỏ, là được lắng nghe và chia sẻ với người khác, hay là được đắm chìm vào việc tạo ra một sản phẩm thủ công tinh xảo. "Ngày thứ hai" chính là la bàn nội tâm, là ngọn hải đăng giúp bạn vững bước giữa những bão giông của cuộc đời, là câu trả lời cho câu hỏi sống vì điều gì khi mọi thứ vật chất bên ngoài không còn đủ sức níu kéo.

Khi thiếu đi "ngày thứ hai" này, chúng ta dễ dàng rơi vào trạng thái trôi dạt vô định. Dù có đạt được bao nhiêu thành tựu, thăng tiến đến đâu, chúng ta vẫn sẽ luôn cảm thấy trống rỗng, bởi con thuyền cuộc đời không có một bến đỗ ý nghĩa để hướng về. Đó là lý do vì sao hành trình đi tìm ý nghĩa cuộc sống lại trở nên cấp thiết đến vậy, đặc biệt là khi bạn đang đứng ở ngưỡng cửa của sự trưởng thành và ổn định.

Cạm bẫy ngọt ngào của sự "ổn định": Vì sao bạn đủ đầy mà vẫn thấy thiếu?

Ở độ tuổi 28 đến 40, nhiều người trong chúng ta đã đạt được một ngưỡng "ổn định" đáng tự hào: một công việc với chức danh rõ ràng, một nguồn thu nhập đều đặn, có thể là một gia đình nhỏ, một căn hộ trả góp. Chúng ta đã làm theo đúng công thức: học hành chăm chỉ, tìm một công việc tốt, nỗ lực leo lên từng nấc thang sự nghiệp. Nhưng chính cái "công thức" này đôi khi lại là một cái bẫy ngọt ngào.

Chúng ta sống một "cuộc đời checklist" – hoàn thành các mục tiêu do xã hội đặt ra thay vì các mục tiêu xuất phát từ chính tâm hồn mình. Khi tất cả các ô đã được đánh dấu, chúng ta nhìn quanh và nhận ra mình đang đứng trên đỉnh một ngọn núi mà mình không hề muốn leo. Khung cảnh trên đỉnh rất đẹp, không khí cũng trong lành, nhưng nó không mang lại cảm giác thuộc về. Đây chính là gốc rễ của cuộc khủng hoảng tuổi 30 mà rất nhiều người đang trải qua.

Viktor Frankl, một nhà tâm thần học người Áo sống sót qua thảm họa diệt chủng Holocaust và là cha đẻ của liệu pháp ý nghĩa (Logotherapy), đã chỉ ra rằng động lực nguyên thủy của con người không phải là tìm kiếm niềm vui (như Freud nói) hay quyền lực (như Adler nói), mà là tìm kiếm ý nghĩa. Khi nhu cầu cơ bản được đáp ứng, khi cuộc sống đã "ổn định", cái khao khát về ý nghĩa sẽ trỗi dậy mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Nếu không tìm thấy nó, chúng ta sẽ rơi vào một trạng thái mà ông gọi là "sự trống rỗng hiện sinh" (existential vacuum). Bạn không buồn, không khổ, nhưng bạn cũng không thực sự vui. Bạn chỉ đơn giản là tồn tại.

Hành trình của An – Tìm lại ý nghĩa từ những cuộc trò chuyện và trang sách cũ

An, 32 tuổi, vừa được thăng chức lên vị trí Quản lý Dự án cấp cao tại một công ty công nghệ lớn. Cô có một văn phòng riêng với view nhìn ra trung tâm thành phố, một mức lương mà bạn bè phải trầm trồ, và một lộ trình sự nghiệp dường như không thể sáng sủa hơn. Nhưng niềm vui của sự thăng chức chỉ kéo dài đúng một tuần.

Mỗi sáng, An ngồi vào chiếc ghế da êm ái, nhìn vào màn hình với hàng tá email và biểu đồ, nhưng cô lại cảm thấy một sự xa cách lạ lùng. Cô cảm thấy mình như một diễn viên đang đóng rất tròn vai một người quản lý thành đạt. Các cuộc họp, các báo cáo, các con số KPI… tất cả đều trôi qua một cách máy móc. Đêm về, nằm trên chiếc giường rộng rãi, cô thường tự hỏi: "Mình đang làm tất cả những điều này để làm gì?". Cảm giác trống rỗng bao trùm lấy cô.

Bước ngoặt không đến từ một chuyến đi xa hay một khóa học đắt tiền. Nó đến vào một buổi chiều thứ Ba, khi một thành viên mới trong nhóm của An, một bạn lập trình viên trẻ, trông có vẻ rất căng thẳng. Thay vì chỉ hỏi về tiến độ công việc, An đã mời bạn ấy ra ngoài uống một ly cà phê. Trong cuộc trò chuyện gần một giờ đồng hồ, An không chỉ lắng nghe về những khó khăn trong công việc, mà còn về những áp lực gia đình, những hoang mang về định hướng. Cô chia sẻ kinh nghiệm của chính mình, không phải với tư cách một người sếp, mà là một người đi trước. Khi cuộc trò chuyện kết thúc, cô thấy bạn trẻ kia thở phào nhẹ nhõm, ánh mắt cũng trở nên sáng hơn. Và kỳ lạ thay, chính An cũng cảm thấy một nguồn năng lượng ấm áp lan tỏa trong lồng ngực. Khoảnh khắc đó, cô cảm thấy mình "sống" hơn cả tuần cộng lại.

An bắt đầu chú ý hơn. Cô nhận ra, niềm vui lớn nhất của mình trong công việc không đến từ việc một dự án được hoàn thành đúng hạn, mà là khi cô giúp một thành viên trong nhóm gỡ được một vướng mắc, khi cô kết nối được hai người có cùng sở thích, hay khi cả nhóm cùng nhau ăn mừng một thành công nhỏ. "Lý do" của cô không nằm ở chức danh, mà nằm ở sự kết nối và nâng đỡ con người.

Từ nhận thức đó, An bắt đầu một "dự án ý nghĩa" siêu nhỏ. Vốn là người yêu sách, cô lập một nhóm Zalo mang tên "Trạm Sách Cũ" cho các đồng nghiệp trong công ty. Mục đích ban đầu chỉ là để mọi người trao đổi những cuốn sách đã đọc. Nhưng dần dần, nhóm trở thành nơi mọi người chia sẻ những câu chuyện, những bài học tâm đắc từ sách, và cả những khó khăn trong cuộc sống. Từ một nhóm vài người, nó lan rộng ra cả công ty. An không kiếm được thêm đồng nào từ việc này, thậm chí còn mất thêm thời gian, nhưng cô tìm thấy thứ còn quý hơn tiền bạc: một mục đích. Cô nhận ra mục đích sống là gì với mình: đó là tạo ra không gian để mọi người kết nối và cùng nhau phát triển thông qua tri thức. Công việc quản lý dự án vẫn ở đó, nhưng giờ đây, nó có thêm một tầng ý nghĩa mới: nó cho cô nguồn lực và cơ hội để thực hiện "lý do" của mình.

Ba gợi ý để bắt đầu hành trình tìm "ngày thứ hai" của riêng bạn

Câu chuyện của An cho thấy việc tìm lẽ sống không nhất thiết đòi hỏi bạn phải nghỉ việc, đi chu du thế giới hay bắt đầu một cuộc cách mạng. Ý nghĩa cuộc sống thường được tìm thấy trong những điều chỉnh nhỏ bé, những hành động có chủ đích ngay trong cuộc sống hiện tại. Người Nhật có một khái niệm tuyệt vời là Ikigai, thường được dịch là "lý do để thức dậy mỗi sáng". Nó không phải là một thứ gì đó cao siêu, mà là sự giao thoa giữa: (1) Điều bạn yêu thích, (2) Điều bạn giỏi, (3) Điều thế giới cần, và (4) Điều giúp bạn kiếm ra tiền. Bạn không cần phải tìm ra cả bốn yếu tố cùng một lúc. Hãy bắt đầu từ những gợi ý đơn giản dưới đây.

Lắng nghe những "tiếng thì thầm" bên trong: Khoảnh khắc nào khiến bạn quên đi thời gian?

Trước khi tìm kiếm đâu đó xa xôi, hãy thử lắng nghe chính mình. Hãy nghĩ về những hoạt động, dù là nhỏ nhất, khiến bạn hoàn toàn đắm chìm, đến mức quên cả thời gian, quên đi cả bản thân. Các nhà tâm lý học gọi đây là "trạng thái dòng chảy" (flow state). Đó có thể là lúc bạn đang nấu một bữa ăn ngon cho gia đình, chăm sóc một chậu cây, viết vài dòng nhật ký, chơi một bản nhạc, hay say sưa giải một bài toán khó. Những hoạt động này chính là "tiếng thì thầm" của tâm hồn bạn, chỉ cho bạn biết điều gì thực sự khiến bạn cảm thấy sống động.

Hãy dành chút thời gian để tự trả lời những câu hỏi này một cách trung thực:

• Chủ đề nào khiến bạn tò mò một cách tự nhiên, khiến bạn có thể đọc và tìm hiểu về nó hàng giờ không chán?
• Khi làm việc gì, bạn cảm thấy mình tràn đầy năng lượng thay vì kiệt sức?
• Nhớ lại thời thơ ấu, bạn thích làm gì nhất khi không có ai giám sát?
• Nếu tiền bạc và sự phán xét của người khác không phải là vấn đề, bạn sẽ dành một buổi chiều của mình để làm gì?

Câu trả lời cho những câu hỏi này chính là những manh mối đầu tiên trên bản đồ đi tìm "ngày thứ hai" của bạn. Hãy ghi chúng ra, đừng phán xét, chỉ đơn giản là ghi nhận.

Thử nghiệm những "dự án ý nghĩa" với quy mô siêu nhỏ

Bạn không cần phải xây dựng một doanh nghiệp xã hội để tạo ra ý nghĩa. Hãy bắt đầu bằng những thử nghiệm nhỏ, ít rủi ro, giống như "Trạm Sách Cũ" của An. Mục đích của những dự án này không phải là để thành công hay kiếm tiền, mà là để "thử nghiệm giả thuyết" về ý nghĩa của bạn. Nó giúp bạn biến những "tiếng thì thầm" mơ hồ thành hành động cụ thể và xem bạn thực sự cảm thấy thế nào về nó.

Ví dụ, nếu bạn nhận ra mình thích chia sẻ kiến thức:

• Hãy thử viết một bài blog ngắn về một chủ đề bạn am hiểu.
• Tổ chức một buổi chia sẻ online miễn phí cho 5-7 người bạn về kỹ năng quản lý thời gian của bạn.
• Nhận kèm cặp một bạn sinh viên mới ra trường trong lĩnh vực của bạn.

Nếu bạn nhận ra mình yêu thiên nhiên:

• Bắt đầu một ban công xanh với vài chậu rau thơm.
• Tình nguyện tham gia một buổi dọn dẹp công viên vào cuối tuần.
• Tổ chức một chuyến đi bộ đường dài cho nhóm bạn thân.

Chìa khóa ở đây là "siêu nhỏ". Một hành động nhỏ sẽ dễ bắt đầu, ít áp lực và cho bạn dữ liệu quý giá về việc điều gì thực sự mang lại cho bạn niềm vui và cảm giác có mục đích. Đây là một bước quan trọng trong quá trình phát triển bản thân và sống chậm lại để cảm nhận.

Tạo ra ý nghĩa bằng cách kết nối "lý do" của bạn với người khác

Viktor Frankl đã nhấn mạnh rằng ý nghĩa đích thực hầu như luôn được tìm thấy khi chúng ta hướng ra bên ngoài, khi chúng ta cống hiến cho một điều gì đó lớn hơn bản thân mình – đó có thể là một lý tưởng, một sự nghiệp, hoặc đơn giản là một người khác. Ý nghĩa thường nảy sinh trong không gian giữa "tôi" và "bạn".

Sau khi đã lắng nghe "tiếng thì thầm" và thử nghiệm những dự án nhỏ, hãy tự hỏi: "Làm thế nào để điều tôi yêu thích và giỏi giang này có thể phục vụ hoặc mang lại niềm vui cho người khác?".

Niềm vui nướng bánh của bạn có thể trở thành ý nghĩa khi bạn chia sẻ những chiếc bánh đó cho những người hàng xóm. Kỹ năng thiết kế của bạn có thể trở thành ý nghĩa khi bạn giúp một tổ chức từ thiện nhỏ làm lại logo của họ. Tình yêu đọc sách của bạn, giống như An, có thể trở thành ý nghĩa khi bạn tạo ra một cộng đồng để kết nối những người cùng sở thích.

Khi bạn thấy hành động của mình, dù nhỏ bé, tạo ra một tác động tích cực lên người khác, cảm giác trống rỗng sẽ dần được lấp đầy bằng cảm giác thuộc về và có mục đích. Bạn không chỉ sống cho riêng mình nữa, bạn đang trở thành một phần của một câu chuyện lớn hơn.

Ý nghĩa không phải một kho báu để tìm, mà là một ngôi nhà để xây

Hành trình đi tìm "ngày thứ hai" không phải là một cuộc săn tìm kho báu với một tấm bản đồ duy nhất. Sẽ không có một khoảnh khắc "eureka!" vĩ đại mà sau đó mọi thứ đều trở nên rõ ràng. Thay vào đó, hãy hình dung nó giống như việc xây một ngôi nhà, từng viên gạch một, mỗi ngày.

Ý nghĩa được tạo ra, không phải được tìm thấy. Nó được tạo ra từ những lựa chọn nhỏ hàng ngày: lựa chọn lắng nghe thay vì phán xét, lựa chọn giúp đỡ thay vì thờ ơ, lựa chọn dành 15 phút cho sở thích của mình thay vì lướt mạng xã hội vô định.

Hãy bắt đầu từ nơi bạn đứng, với những gì bạn có. Đừng chờ đợi cho đến khi có đủ tiền, đủ thời gian, hay đủ can đảm. Viên gạch đầu tiên luôn là viên gạch nhỏ nhất và dễ đặt nhất.

Và hãy nhớ rằng, hành trình của bạn là độc nhất. Đừng so sánh "lý do" của mình với người khác. Ý nghĩa của một người có thể là chữa bệnh cứu người, nhưng ý nghĩa của bạn có thể đơn giản là mang lại tiếng cười cho những người xung quanh. Cả hai đều vô cùng quý giá.

Tối nay, thay vì lướt điện thoại, hãy thử dành 15 phút viết xuống một điều nhỏ bé đã khiến bạn mỉm cười hôm nay. "Ngày thứ hai" của bạn có thể bắt đầu từ đó.