Cạn năng lượng ngay cả khi thành công? Đã đến lúc lấp đầy chính mình từ bên trong

Tối thứ Sáu. Màn hình máy tính vừa tắt, nhưng ánh sáng từ chiếc điện thoại vẫn hắt lên khuôn mặt bạn. Dòng chữ "Chúc mừng bạn đã được thăng chức" trong email từ ban lãnh đạo vẫn còn đó, lấp lánh như một lời hứa hẹn. Điện thoại rung lên không ngớt, tin nhắn từ Zalo, Messenger, LinkedIn đổ về với những lời tung hô, những icon pháo tay, những lời chúc tụng có cánh.

Bạn mỉm cười, gõ những dòng cảm ơn chuẩn mực. Bạn bè rủ rê một bữa tiệc ăn mừng hoành tráng. Đồng nghiệp hẹn một chầu bia "ra trò". Bố mẹ ở quê gọi điện, giọng đầy tự hào. Theo mọi thước đo, đây chính là đỉnh cao. Đây là khoảnh khắc bạn đã làm việc cật lực suốt bao năm để có được.

Nhưng rồi, khi mọi thứ dần im ắng, khi bạn ngồi một mình trong căn phòng quen thuộc, một cảm giác lạ lùng và trống rỗng ập đến. Không phải là niềm vui vỡ oà, không phải sự mãn nguyện sâu sắc. Chỉ có một sự mệt mỏi rã rời và một câu hỏi cứ xoáy sâu vào tâm trí: "Tại sao mình không vui? Lẽ ra mình phải hạnh phúc chứ?". Nếu câu hỏi này quen thuộc đến đau lòng, bạn không hề đơn độc. Đây là tiếng chuông báo hiệu một hành trình quan trọng hơn sắp bắt đầu: hành trình lấp đầy bản thân từ chính thế giới nội tâm của bạn.

Chiếc cúp lấp lánh và cái giá của sự trống rỗng

Chúng ta được dạy rằng thành công là một nấc thang. Càng leo cao, tầm nhìn càng rộng, hạnh phúc càng đong đầy. Nhưng thực tế phũ phàng là với nhiều người, càng leo cao, không khí càng loãng và cảm giác cô đơn càng rõ rệt. Đây không phải là một thất bại cá nhân, mà là một hiện tượng tâm lý phổ biến trong guồng quay của cuộc sống hiện đại.

Tại sao chiếc cúp thành công lại nặng trĩu cô đơn?

Cảm giác hụt hẫng sau khi đạt được một mục tiêu lớn có tên gọi của nó. Các nhà tâm lý học gọi đây là hiệu ứng "Hedonic Treadmill" hay "Guồng quay khoái lạc". Hãy tưởng tượng bạn đang chạy trên một chiếc máy chạy bộ. Bạn nỗ lực chạy nhanh hơn, tăng tốc độ, nhưng cuối cùng bạn vẫn đứng yên tại chỗ. Hạnh phúc của chúng ta cũng vận hành tương tự.

Khi bạn nhận được một công việc mơ ước hay được thăng chức, mức độ hạnh phúc của bạn sẽ tăng vọt. Nhưng chỉ sau một thời gian ngắn – vài tuần, hoặc vài tháng – bạn sẽ nhanh chóng quen với trạng thái "bình thường mới" này. Niềm vui ban đầu tan biến. Chiếc ghế trưởng phòng, mức lương cao hơn, sự công nhận của mọi người... tất cả trở thành điều hiển nhiên. Và rồi, guồng quay lại bắt đầu. Bạn lại đặt ra một mục tiêu mới, cao hơn, xa hơn, tự nhủ rằng "chỉ cần đạt được điều đó, mình sẽ thực sự hạnh phúc".

Vòng lặp này cực kỳ nguy hiểm. Nó biến cuộc sống thành một chuỗi những cuộc săn đuổi không hồi kết. Bạn không còn tận hưởng hành trình, mà chỉ chăm chăm vào đích đến. Và khi đến đích, bạn nhận ra nó không phải là thiên đường như mình tưởng. Năng lượng của bạn đã cạn kiệt trên đường chạy, để rồi chỉ còn lại sự trống rỗng và câu hỏi về ý nghĩa cuộc sống thực sự.

Cái bẫy "hạnh phúc vay mượn": Khi bạn sống cuộc đời của người khác

Vấn đề còn sâu sắc hơn cả "guồng quay khoái lạc". Rất nhiều người trong chúng ta, đặc biệt là những người trẻ thành đạt ở thành thị, đang vô thức sống một cuộc đời dựa trên "hạnh phúc vay mượn". Đó là hạnh phúc được định nghĩa bởi những thước đo bên ngoài: sự công nhận của xã hội, kỳ vọng của gia đình, so sánh với bạn bè đồng trang lứa.

Ngay từ nhỏ, chúng ta đã được trao cho một "kịch bản" thành công tiêu chuẩn:

• Học trường chuyên, lớp chọn.
• Đỗ vào một trường đại học danh giá.
• Kiếm một công việc ổn định trong một công ty lớn.
• Thăng tiến, tăng lương đều đặn.
• Mua nhà, mua xe trước tuổi 30.

Chúng ta miệt mài chạy theo kịch bản này, tin rằng khi hoàn thành tất cả các gạch đầu dòng, chúng ta sẽ có một cuộc sống trọn vẹn. Niềm vui của chúng ta đến từ lời khen của sếp, ánh mắt ngưỡng mộ của đồng nghiệp, sự tự hào của cha mẹ. Chúng ta "vay mượn" cảm giác hạnh phúc từ sự công nhận của họ. Nhưng khi khoản vay này không còn, khi không có ai ở đó để vỗ tay, chúng ta bỗng thấy chông chênh. Bởi vì sâu thẳm bên trong, chúng ta đã bỏ quên một tiếng nói quan trọng nhất: tiếng nói của chính mình. Hiện tượng burnout sau thành công không chỉ là kiệt sức về thể chất, mà là sự kiệt quệ về tâm hồn khi nhận ra mình đã nỗ lực vì một giấc mơ không thực sự là của mình.

An và buổi chiều bình yên ở hiệu sách: "Tôi đã ngừng chạy theo một kịch bản không phải của mình"

An, 30 tuổi, vừa chính thức nhận quyết định bổ nhiệm vị trí Trưởng phòng Marketing. Buổi tiệc ăn mừng ở công ty rộn rã tiếng cười, những lời chúc mừng và những ly rượu vang lấp lánh. An nâng ly, mỉm cười và đáp lại mọi người một cách hoàn hảo, như cô vẫn luôn như vậy. Nhưng đằng sau nụ cười chuyên nghiệp đó là một sự trống rỗng đến đáng sợ.

Tối hôm đó, về đến căn hộ cao cấp mà cô đã nỗ lực để có được, An ngồi sụp xuống sofa. Cô nhìn quanh. Mọi thứ đều tươm tất, đắt tiền và đúng với hình mẫu một người phụ nữ thành đạt. Nhưng cô cảm thấy mình như một vị khách trong chính ngôi nhà của mình, trong chính cuộc đời của mình. Nước mắt bắt đầu lăn dài. "Mình đã làm tất cả những điều đúng đắn," cô tự nhủ, "Tại sao mình lại cảm thấy tồi tệ thế này?".

Những ngày sau đó, áp lực từ vị trí mới cùng sự mệt mỏi tinh thần tích tụ khiến An hoàn toàn kiệt sức. Cô nhận ra mình đã sống theo kỳ vọng của người khác quá lâu. Vị trí trưởng phòng này, thực chất, là ước mơ của bố mẹ, là thước đo thành công mà bạn bè vẫn hay trầm trồ. Còn An? Cô thậm chí không biết mình thực sự muốn gì. Cô chỉ biết chạy, và giờ khi đã đến vạch đích, cô không biết phải đi đâu tiếp theo.

Trong một buổi chiều thứ Bảy ảm đạm, thay vì ép mình tham gia một buổi networking để "mở rộng quan hệ", An làm một điều mà cô đã không làm trong gần chục năm: cô tắt điện thoại và một mình đi đến một hiệu sách cũ trên một con phố yên tĩnh.

Không khí trong lành mang mùi giấy cũ và sự tĩnh lặng của không gian ngay lập tức xoa dịu cô. Không có mục tiêu, không có KPI, không cần phải chứng tỏ điều gì. Cô lang thang giữa các kệ sách, lướt tay qua những gáy sách cũ sờn. Cô dừng lại ở khu văn học, cầm lên một cuốn tiểu thuyết mà cô bạn thân từng giới thiệu từ hồi đại học nhưng cô chưa bao giờ có thời gian đọc. Cô ngồi xuống một góc nhỏ, đọc vài trang đầu. Từng con chữ, từng câu văn cuốn cô vào một thế giới khác. Thế giới không có deadline, không có báo cáo, không có những cuộc họp căng thẳng.

Hơn hai tiếng đồng hồ trôi qua. Khi bước ra khỏi hiệu sách với cuốn tiểu thuyết trên tay, An cảm thấy một sự bình yên lạ lùng mà chức danh trưởng phòng hay mức lương nghìn đô không thể nào mang lại. Đó không phải là niềm vui bùng nổ, mà là một cảm giác đủ đầy, tĩnh tại từ sâu bên trong. Khoảnh khắc đó, An nhận ra: hạnh phúc tự thân không đến từ việc chinh phục thế giới bên ngoài, mà đến từ việc kết nối lại với thế giới bên trong. Buổi chiều hôm đó chính là bước chân đầu tiên trên hành trình tìm lại chính mình của An, một hành trình không cần bản đồ hay đích đến, chỉ cần sự lắng nghe và thành thật.

Hành trình "lấp đầy" - Khi bạn là đủ

Câu chuyện của An cho thấy việc lấp đầy bản thân không phải là một điều gì đó vĩ đại hay xa vời. Nó bắt đầu từ những hành động nhỏ bé nhưng có chủ đích, giúp bạn kết nối lại với con người thật của mình. Đây là một hành trình của sự khám phá, không phải là một danh sách các công việc cần hoàn thành. Hãy bắt đầu với sự dịu dàng và kiên nhẫn.

Bắt đầu dọn dẹp "ngôi nhà tâm trí": Những niềm tin nào không còn là của bạn?

Giống như một ngôi nhà cần được dọn dẹp định kỳ, tâm trí của chúng ta cũng chứa đầy những "đồ vật" cũ kỹ - những niềm tin, những định kiến, những quy tắc mà chúng ta đã tiếp nhận từ gia đình, xã hội và môi trường xung quanh. Nhiều trong số đó từng hữu ích, nhưng giờ đây chúng lại trở thành vật cản trên hành trình phát triển bản thân của bạn.

Hãy dành cho mình một khoảng lặng, có thể là với một cuốn sổ tay và cây bút, và tự hỏi mình những câu hỏi này một cách trung thực:

• "Thành công" đối với mình thực sự có nghĩa là gì, nếu không ai phán xét?
• Mình đang theo đuổi mục tiêu này vì mình thực sự muốn, hay vì mình "nên" muốn?
• Niềm tin nào về công việc, tiền bạc, và cuộc sống đang khiến mình cảm thấy nặng nề nhất? (Ví dụ: "Phải làm việc quần quật mới là người có giá trị", "Nghỉ ngơi là lười biếng", "30 tuổi phải có nhà, có xe"...)
• Nếu tiền bạc và sự công nhận không phải là vấn đề, mình sẽ dành thời gian để làm gì?

Việc nhận diện những niềm tin này là bước đầu tiên để giải phóng bản thân khỏi chúng. Bạn không cần phải có câu trả lời ngay lập tức. Chỉ riêng việc đặt câu hỏi đã là một hành động mạnh mẽ của việc sống cho bản thân.

Tìm lại những "niềm vui không cần lý do" đã bị lãng quên

Khi còn là một đứa trẻ, chúng ta làm mọi thứ chỉ vì chúng ta thích. Chúng ta vẽ nguệch ngoạc không phải để trở thành họa sĩ. Chúng ta hát nghêu ngao không phải để trở thành ca sĩ. Chúng ta làm vì niềm vui thuần khiết mà hành động đó mang lại. Nhưng khi lớn lên, chúng ta bắt đầu gắn mục đích và hiệu suất vào mọi thứ. Sở thích cũng phải "có ích", phải giúp "xây dựng thương hiệu cá nhân", phải "mở rộng mạng lưới".

Hành trình chữa lành tâm hồn của bạn cần những "niềm vui không cần lý do". Hãy thử nhớ lại xem, ngày xưa bạn đã từng yêu thích điều gì?

• Cảm giác đắm mình trong một cuốn truyện tranh?
• Niềm vui khi tự tay pha một ly cà phê ngon?
• Dành cả buổi chiều nghe lại một album nhạc cũ?
• Đi dạo trong công viên mà không nhìn vào điện thoại?
• Chăm sóc một chậu cây nhỏ ngoài ban công?

Hãy chọn một điều nhỏ và thực hiện nó trong tuần này. Không áp lực, không kỳ vọng, không cần phải đăng lên mạng xã hội. Làm điều đó chỉ vì bạn muốn. Đây là cách bạn tái kết nối với phần bản năng, phần hồn nhiên nhất bên trong mình, giúp bạn nhận ra rằng giá trị của bạn không nằm ở những gì bạn đạt được, mà ở chính sự tồn tại của bạn.

Học cách nói "Không" để nói "Có" với chính mình

Đối với những người thành công và có trách nhiệm, nói "Không" là một trong những kỹ năng khó nhất. Chúng ta sợ làm người khác thất vọng, sợ bỏ lỡ cơ hội, sợ bị đánh giá là thiếu hợp tác. Nhưng mỗi lần bạn nói "Có" với một yêu cầu không thực sự quan trọng hoặc không phù hợp với giá trị của mình, bạn đang nói "Không" với thời gian, năng lượng và sự bình yên của chính bạn.

Tập nói "Không" không có nghĩa là trở nên ích kỷ. Đó là một hành động của sự tự trân trọng. Nó tạo ra không gian cần thiết để bạn có thể nói "Có" với những điều thực sự quan trọng:

• Nói "Không" với một buổi tiệc xã giao không cần thiết để có thể nói "Có" với một buổi tối yên tĩnh ở nhà đọc sách.
• Nói "Không" với việc check email công việc vào cuối tuần để có thể nói "Có" với một chuyến đi dã ngoại ngắn cùng người thân.
• Nói "Không" với một dự án ngoài luồng dù hấp dẫn nhưng sẽ vắt kiệt sức lực của bạn, để có thể nói "Có" với việc duy trì sức khỏe tinh thần và thể chất.

Bắt đầu từ những việc nhỏ. Lần tới khi có ai đó nhờ vả một việc không thuộc trách nhiệm của bạn, hãy thử trả lời: "Để mình xem lại lịch nhé, mình sẽ báo lại bạn sau". Chỉ riêng việc tạo ra khoảng dừng đó đã cho bạn quyền lựa chọn. Nói "Không" một cách lịch sự và quả quyết là một kỹ năng thiết yếu trên con đường kiến tạo một cuộc sống trọn vẹn và bền vững.

Hành trình lấp đầy bản thân không phải là một cuộc cách mạng diễn ra trong một đêm. Nó là một quá trình quay về, một chuỗi những lựa chọn nhỏ bé và có ý thức mỗi ngày. Đừng tìm kiếm một hạnh phúc vĩ đại ở một nơi xa xôi nào đó. Hạnh phúc đích thực, sự đủ đầy thực sự, giống như một mạch nước ngầm luôn có sẵn bên trong bạn. Việc của chúng ta là ngừng chạy đuổi theo những cơn mưa rào bên ngoài và bắt đầu học cách khơi nguồn cho mạch nước trong lành đó.

Sự công nhận quan trọng nhất không đến từ sếp, từ xã hội hay từ những con số trên tài khoản ngân hàng. Sự công nhận quan trọng nhất đến từ chính bạn - khi bạn nhìn vào gương và biết rằng mình đang sống một cuộc đời chân thật với giá trị và mong muốn của riêng mình. Đó mới là thành công bền vững nhất.

Hôm nay, hãy thử làm một điều bạn thực sự muốn, dù nó nhỏ bé đến đâu, và chỉ cho riêng bạn thôi.