Hướng dẫn A-Z: Kiểm tra và quản lý quyền của mọi ứng dụng (Android & iOS)

Bạn có bao giờ giật mình khi vừa nói chuyện về một sản phẩm nào đó, ngay lập tức quảng cáo về nó xuất hiện trên Facebook không? Hay lo lắng một ứng dụng chỉnh ảnh đơn giản lại đòi quyền truy cập vào danh bạ và vị trí của bạn? Đây là một nỗi lo có thật. Rất nhiều ứng dụng đang được cấp quyền truy cập vào dữ liệu nhạy cảm một cách không cần thiết, khiến chúng ta cảm thấy bất an và mất kiểm soát.

Tin tốt là, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát được việc này. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn từng bước cách kiểm tra và quản lý quyền của mọi ứng dụng trên điện thoại Android và iPhone một cách nhanh chóng. Chỉ trong vài phút, bạn sẽ lấy lại được quyền kiểm soát hoàn toàn dữ liệu cá nhân của mình và cảm thấy an tâm hơn rất nhiều.

Làm chủ quyền riêng tư trên điện thoại Android của bạn (Samsung, OPPO, Xiaomi,...)

Android cung cấp một công cụ rất mạnh mẽ gọi là "Trình quản lý quyền" (Permission Manager) giúp bạn xem mọi thứ một cách tổng quan. Chúng ta có hai cách tiếp cận chính để làm chủ công cụ này.

Kiểm tra theo từng ứng dụng: Khi bạn có "nghi phạm" cụ thể

Hãy sử dụng cách này khi bạn nghi ngờ một ứng dụng nào đó, ví dụ như Zalo, Grab, hoặc một game mới tải, đang "đòi" quá nhiều quyền truy cập không liên quan.

1. Bước 1: Mở Cài đặt (Settings) trên điện thoại của bạn.
2. Bước 2: Kéo xuống và chọn mục Ứng dụng (Apps) hoặc Quản lý ứng dụng (App Management).
3. Bước 3: Tìm và chọn ứng dụng bạn muốn kiểm tra trong danh sách (ví dụ: "Facebook").
4. Bước 4: Nhấn vào mục Quyền (Permissions).
5. Bước 5: Tại đây, bạn sẽ thấy hai danh sách rất rõ ràng:
   • Được phép (Allowed): Các quyền mà ứng dụng đang được phép sử dụng (ví dụ: Máy ảnh, Vị trí).
   • Không được phép (Not allowed / Denied): Các quyền đã bị bạn từ chối.
6. Bước 6: Để thay đổi, chỉ cần nhấn vào một quyền (ví dụ: "Micrô") và chọn một trong các tùy chọn sau:
   • Cho phép chỉ khi dùng ứng dụng (Allow only while using the app): Đây là lựa chọn an toàn và được khuyến khích nhất cho hầu hết các quyền.
   • Luôn hỏi (Ask every time): Ứng dụng sẽ phải hỏi bạn mỗi khi muốn dùng quyền này, giúp bạn kiểm soát chặt chẽ hơn.
   • Từ chối (Don't allow / Deny): Chặn hoàn toàn quyền truy cập. Ứng dụng sẽ không thể sử dụng tính năng này nữa.

Kiểm tra theo nhóm quyền: Cái nhìn tổng thể như một chuyên gia

Đây là cách làm hiệu quả hơn, giúp bạn xem tất cả các ứng dụng nào đang có cùng một quyền truy cập. Ví dụ, bạn có thể xem ngay những ứng dụng nào đang được phép dùng máy ảnh hoặc truy cập danh bạ của bạn.

1. Bước 1: Mở Cài đặt (Settings).
2. Bước 2: Tìm và chọn mục Quyền riêng tư (Privacy) hoặc Bảo mật và Quyền riêng tư (Security & Privacy).
3. Bước 3: Nhấn vào Trình quản lý quyền (Permission Manager).
4. Bước 4: Một danh sách các loại quyền sẽ hiện ra (Máy ảnh, Danh bạ, Lịch, Vị trí, Micrô,...). Kèm theo đó là số lượng ứng dụng được cấp quyền, ví dụ "Máy ảnh: Đã cho phép 10 trong số 25 ứng dụng".
5. Bước 5: Nhấn vào một loại quyền bạn quan tâm (ví dụ: Vị trí). Bạn sẽ thấy chính xác ứng dụng nào được phép truy cập vị trí và ở mức độ nào (Luôn luôn, Khi dùng, Bị từ chối).
6. Bước 6: Bạn có thể chọn từng ứng dụng trong danh sách này để thay đổi cài đặt quyền riêng tư trên Android của nó ngay lập tức mà không cần vào từng app riêng lẻ.

Tinh chỉnh bảo mật và quyền riêng tư trên iPhone (iOS)

iOS nổi tiếng với việc quản lý quyền riêng tư rất chặt chẽ và giao diện cũng cực kỳ trực quan, giúp bạn dễ dàng kiểm soát mọi thứ.

Quản lý quyền của một ứng dụng bạn quan tâm

Nếu bạn muốn kiểm tra nhanh một ứng dụng cụ thể như Instagram hay TikTok, đây là cách nhanh nhất.

1. Bước 1: Mở Cài đặt (Settings).
2. Bước 2: Kéo xuống phía dưới cùng, nơi danh sách tất cả các ứng dụng đã cài đặt của bạn được liệt kê theo thứ tự bảng chữ cái.
3. Bước 3: Chọn ứng dụng bạn muốn kiểm tra (ví dụ: "Instagram").
4. Bước 4: Một màn hình mới hiện ra, liệt kê tất cả các quyền mà ứng dụng đó có thể yêu cầu (Ảnh, Micrô, Camera, Vị trí, Dữ liệu di động,...).
5. Bước 5: Nhấn vào từng quyền để thay đổi cài đặt. Ví dụ, với "Vị trí", bạn có thể chọn:
   • Không (Never): Chặn hoàn toàn.
   • Hỏi trong lần tiếp theo hoặc khi tôi chia sẻ (Ask Next Time Or When I Share): Rất linh hoạt, iOS sẽ hỏi lại bạn vào lần sau.
   • Khi dùng Ứng dụng (While Using the App): Lựa chọn cân bằng và an toàn nhất.
   • Luôn luôn (Always): Bạn nên hết sức hạn chế dùng tùy chọn này nếu không thực sự cần thiết.

"Quét" toàn bộ quyền riêng tư: Phương pháp hiệu quả nhất

Đây là cách tốt nhất để "dọn dẹp" và có cái nhìn tổng quan về cài đặt quyền riêng tư trên iPhone của bạn.

1. Bước 1: Mở Cài đặt (Settings).
2. Bước 2: Chọn Quyền riêng tư & Bảo mật (Privacy & Security).
3. Bước 3: Tại đây, bạn sẽ thấy một danh sách vàng các loại quyền truy cập dữ liệu quan trọng nhất:
   • Dịch vụ định vị (Location Services)
   • Theo dõi (Tracking) - Mục này cực kỳ quan trọng!
   • Danh bạ (Contacts)
   • Lịch (Calendars)
   • Ảnh (Photos)
   • Micrô (Microphone)
   • Camera
   • ... và nhiều mục khác.
4. Bước 4: Nhấn vào từng mục để xem danh sách các ứng dụng đã yêu cầu quyền truy cập. Bạn có thể bật/tắt quyền cho từng ứng dụng một cách dễ dàng ngay tại đây.
   • Đặc biệt với mục "Theo dõi": Bạn nên vào đây và tắt tùy chọn "Cho phép ứng dụng yêu cầu theo dõi" (Allow Apps to Request to Track). Đây là một bước quan trọng để tắt theo dõi trên iPhone, ngăn các ứng dụng thu thập dữ liệu của bạn trên các ứng dụng và trang web của công ty khác để phục vụ cho quảng cáo.

Những nguyên tắc vàng để bạn luôn an toàn

Việc kiểm tra chỉ là bước đầu, duy trì thói quen tốt mới là chìa khóa để bảo vệ dữ liệu cá nhân lâu dài.

• Quy tắc vàng: Một ứng dụng chỉnh sửa ảnh không cần quyền truy cập vào danh bạ của bạn. Một ứng dụng quét mã QR không cần quyền truy cập micrô. Nếu một ứng dụng đòi hỏi cấp quyền cho ứng dụng một cách vô lý, hãy mạnh dạn chọn Từ chối (Deny).
• Cẩn thận với quyền truy cập Vị trí "Luôn luôn" (Always): Chỉ một vài ứng dụng thật sự cần quyền này (ví dụ: ứng dụng dẫn đường như Google Maps, ứng dụng thời tiết). Hầu hết chỉ cần quyền "Khi dùng ứng dụng". Việc cấp quyền "Luôn luôn" không chỉ ảnh hưởng đến quyền riêng tư mà còn làm hao pin nhanh hơn đáng kể.
• Dọn dẹp định kỳ: Hãy tạo thói quen kiểm tra "Trình quản lý quyền" (Android) hoặc mục "Quyền riêng tư & Bảo mật" (iOS) mỗi tháng một lần, đặc biệt là sau khi cài đặt các ứng dụng mới.
• "Quyền truy cập tệp và media": Trên Android, đây là một quyền rất mạnh, cho phép ứng dụng đọc, sửa, xóa gần như mọi tệp tin trên điện thoại. Hãy cực kỳ cẩn trọng khi cấp quyền này cho các ứng dụng không phải là trình quản lý tệp tin hoặc ứng dụng lưu trữ đám mây uy tín.

Dữ liệu của bạn, quyền kiểm soát trong tay bạn

Việc quản lý quyền ứng dụng không hề phức tạp như bạn nghĩ. Chỉ với vài thao tác đơn giản được hướng dẫn ở trên, bạn đã có thể bảo vệ dữ liệu cá nhân của mình một cách hiệu quả. Thủ thuật này hoàn toàn an toàn vì chỉ sử dụng các công cụ có sẵn trong điện thoại, miễn phí và mang lại hiệu quả tức thì. Dành ra 5 phút ngay bây giờ để kiểm tra quyền riêng tư ứng dụng và bạn sẽ nhận lại được 3 lợi ích lớn:

1. An tâm hơn: Biết chính xác ứng dụng nào đang truy cập dữ liệu gì của bạn.
2. Bảo mật tốt hơn: Giảm thiểu tối đa nguy cơ dữ liệu cá nhân (hình ảnh, danh bạ, vị trí) bị lạm dụng hoặc rò rỉ.
3. Tiết kiệm pin: Hạn chế các ứng dụng chạy ngầm và sử dụng các cảm biến (GPS, micrô) không cần thiết, giúp kéo dài thời gian sử dụng điện thoại.

Hãy thử ngay bây giờ! Mở phần Cài đặt và tự mình kiểm soát thế giới số của bạn.