Phía sau mỗi lời "Giá như", là một niềm vui bạn đã bỏ lỡ

Lần cuối cùng bạn làm một điều gì đó chỉ vì bạn THÍCH, không phải vì nó "cần thiết", "có ích cho sự nghiệp" hay "mang lại lợi ích kinh tế", là khi nào?

Có lẽ đã lâu lắm rồi. Có lẽ bạn thậm chí không nhớ nổi. Cuộc sống của những người trẻ trưởng thành chúng ta thường quay cuồng trong một vòng lặp quen thuộc: deadline công việc, hóa đơn cần thanh toán, những mối quan hệ cần vun đắp và áp lực vô hình phải "ổn định". Chúng ta lướt mạng xã hội, thấy một người bạn cũ leo núi cuối tuần, một đồng nghiệp đang học làm gốm, hay một ai đó xa lạ say sưa bên cây đàn guitar. Và rồi, một ý nghĩ bất chợt len lỏi vào tâm trí, quen thuộc đến nao lòng: "Giá như mình có thời gian". "Giá như mình can đảm hơn". "Giá như mình bắt đầu sớm hơn".

Những lời "giá như" ấy giống như một tiếng thở dài thầm lặng, một sự thừa nhận rằng có một phần nào đó trong chúng ta đang khao khát được sống, được trải nghiệm, được vui vẻ một cách thuần khiết. Nhưng rồi chúng ta lại gạt đi, tự nhủ rằng đó là những điều xa xỉ, không thực tế. Chúng ta quay lại với bảng tính Excel, với email chưa đọc, với guồng quay thường nhật. Bài viết này không phải để nói với bạn rằng hãy từ bỏ tất cả để theo đuổi đam mê. Mà là để cùng bạn ngồi xuống, nhìn sâu vào những lời "giá như" ấy và nhận ra rằng, hạnh phúc không phải là một cuộc cách mạng. Nó là một hành trình quay về, để nhặt nhạnh lại những niềm vui nhỏ bé, chân thật mà bạn đã vô tình bỏ lỡ trên con đường trưởng thành.

Bức tường vô hình mang tên "Giá như": Nhận diện những lời bào chữa quen thuộc

Trước khi có thể tìm lại niềm vui, chúng ta cần thành thật đối diện với những rào cản mà chính mình đã dựng nên. Chúng không phải những bức tường bê tông cốt thép, mà là những lời bào chữa tinh vi, được bao bọc bởi logic và sự hợp lý. Nhưng sâu bên trong, chúng bắt nguồn từ những nỗi sợ rất con người.

"Tôi quá bận" – Lời nói dối ngọt ngào nhất chúng ta tự kể cho mình

Đây có lẽ là lý do phổ biến nhất, và cũng là lý do dễ được chấp nhận nhất. Ai mà không bận? Giữa 8 tiếng ở công ty, thời gian di chuyển, việc nhà, và các nghĩa vụ xã hội, tìm đâu ra một khoảng trống? Nhưng hãy thử nhìn lại một ngày của bạn. Bạn đã dành bao nhiêu thời gian để lướt mạng xã hội vô định, xem hết tập này đến tập khác của một bộ phim không thực sự tâm đắc, hay đọc những tin tức giật gân rồi quên ngay sau đó?

Dưới góc độ tâm lý học hành vi, "tôi quá bận" thường không phải là sự thiếu hụt thời gian, mà là sự thiếu hụt ưu tiên. Chúng ta dùng sự bận rộn như một cái khiên để không phải đối mặt với những câu hỏi lớn hơn: "Mình thực sự muốn làm gì?", "Điều gì khiến mình vui?". Bắt đầu một sở thích mới đồng nghĩa với việc phải ra khỏi vùng an toàn, phải suy nghĩ, phải nỗ lực. Việc lấp đầy thời gian bằng những hoạt động thụ động, quen thuộc thì dễ dàng hơn nhiều. Vấn đề không nằm ở 24 giờ một ngày, mà nằm ở cách chúng ta lựa chọn phân bổ năng lượng và sự chú tâm của mình để cân bằng công việc và cuộc sống.

"Tôi không đủ giỏi" – Cái bẫy của chủ nghĩa hoàn hảo và nỗi sợ bị phán xét

Bạn muốn học vẽ, nhưng lại sợ những nét vẽ của mình nguệch ngoạc. Bạn muốn viết lách, nhưng lại sợ câu chữ của mình không đủ hay. Bạn muốn thử chơi một môn thể thao, nhưng lại sợ mình trông sẽ rất lóng ngóng. Đằng sau lời bào chữa "tôi không đủ giỏi" là bóng ma của chủ nghĩa hoàn hảo và nỗi sợ bị người khác phán xét.

Chúng ta sống trong một thời đại mà mọi thứ đều được trưng bày và đánh giá. Mạng xã hội tràn ngập những sản phẩm hoàn hảo, những tài năng xuất chúng. Điều này vô tình tạo ra một áp lực rằng nếu đã làm gì, thì phải làm cho thật tốt, thật chuyên nghiệp. Tâm lý này là một cái bẫy, bởi nó tước đi quyền được làm một người mới bắt đầu, quyền được sai, được vụng về. Hãy nhớ rằng, mục tiêu của việc làm điều mình thích không phải là để trở thành một chuyên gia hay để nhận được sự tán thưởng, mà là để tận hưởng quá trình. Niềm vui nằm ở việc cầm cây cọ lên và vệt những màu sắc đầu tiên, chứ không phải ở việc tạo ra một kiệt tác.

"Để sau đi, giờ chưa phải lúc" – Sự trì hoãn mang tên "ổn định"

“Khi nào con cái lớn hơn một chút.”
“Khi nào trả xong khoản vay mua nhà.”
“Khi nào công việc ổn định hơn.”
“Khi nào có nhiều tiền hơn.”

Luôn có một điều kiện "khi nào" ngăn chúng ta bắt đầu ngay bây giờ. Sự trì hoãn này được ngụy trang bằng một cái tên rất mỹ miều: sự ổn định. Chúng ta sợ rằng việc dành thời gian cho một sở thích "vô bổ" sẽ làm xáo trộn cuộc sống vốn đã vào guồng, ảnh hưởng đến sự nghiệp hay tài chính. Đây là biểu hiện của hiệu ứng mỏ neo (Anchoring Effect) trong tâm lý học, khi chúng ta bị "neo" vào tình trạng hiện tại và đánh giá quá cao những rủi ro của sự thay đổi, dù là nhỏ nhất.

Nhưng sự thật là, sẽ không bao giờ có một "thời điểm hoàn hảo". Cuộc sống luôn vận động với những thử thách mới. Nếu cứ chờ đợi, có thể chúng ta sẽ phải chờ đợi cả đời. Việc vượt qua trì hoãn không phải là hành động liều lĩnh, mà là nhận ra rằng việc nuôi dưỡng tâm hồn cũng quan trọng không kém việc xây dựng một cuộc sống ổn định về vật chất. Bởi một cuộc sống ổn định mà trống rỗng thì liệu có còn ý nghĩa?

Hành trình của Minh và những cuộn phim ngày Chủ nhật: Tìm lại màu sắc giữa thế giới số

Minh, 32 tuổi, là một chuyên viên phân tích dữ liệu. Cuộc sống của anh trong suốt 5 năm qua là những con số, biểu đồ và deadline. Anh giỏi công việc của mình, có một mức lương tốt, một cuộc sống mà nhiều người ao ước. Nhưng sâu thẳm bên trong, Minh cảm thấy một sự trống rỗng ngày càng lớn. Mỗi ngày trôi qua đều giống nhau, nhạt nhòa và vô vị. Anh nhận ra mình đã quên mất cảm giác vui vẻ thuần túy là như thế nào.

Một tối cuối tuần, khi dọn dẹp lại căn gác xép cũ, Minh tình cờ tìm thấy chiếc máy ảnh phim từ thời sinh viên. Ký ức ùa về. Anh nhớ lại những buổi chiều lang thang khắp các con ngõ Hà Nội, tỉ mỉ căn chỉnh từng khung hình, cái cảm giác hồi hộp khi chờ đợi những cuộn phim được tráng rửa. Một ý nghĩ lóe lên: "Hay là mình thử chụp lại?"

Ngay lập tức, những lời bào chữa quen thuộc xuất hiện: "Giờ ai còn chơi máy phim nữa?", "Mình có còn nhớ cách dùng không?", "Tốn tiền mua phim, tráng ảnh, lại mất thời gian...". Minh đã suýt cất chiếc máy ảnh trở lại vào hộp. Nhưng rồi cảm giác kiệt quệ từ công việc đã thôi thúc anh làm một điều gì đó khác đi, một điều gì đó chỉ cho riêng mình.

Anh quyết định đặt ra một quy tắc đơn giản: dành riêng mỗi chiều Chủ nhật, từ 3 giờ đến 5 giờ, để đi lang thang chụp ảnh. Không mục đích, không áp lực phải có ảnh đẹp. Chỉ đi và chụp những gì anh thấy thú vị. Buổi đầu tiên thật ngượng nghịu. Nhưng khi tiếng "tách" của màn trập vang lên, một cảm giác quen thuộc và dễ chịu lan tỏa. Anh bắt đầu để ý đến ánh nắng xuyên qua kẽ lá, một bà cụ ngồi bên hiên nhà, những mảng tường rêu phong. Thế giới xung quanh anh, vốn chỉ là những dữ liệu khô khan, bỗng trở nên sống động và đầy màu sắc.

Việc chụp ảnh phim không giúp Minh đổi nghề hay trở thành một nhiếp ảnh gia nổi tiếng. Nhưng nó đã trở thành "khoảng thở" quý giá của anh. Sự chậm rãi của nhiếp ảnh phim – phải suy nghĩ kỹ trước khi bấm máy, sự chờ đợi để thấy kết quả – đã dạy anh tính kiên nhẫn và trân trọng khoảnh khắc. Nó giúp anh tái tạo năng lượng một cách đáng kinh ngạc. Khi quay lại với công việc phân tích dữ liệu vào sáng thứ Hai, anh thấy đầu óc mình minh mẫn hơn, thậm chí còn nhìn ra những "câu chuyện" và "hoa văn" thú vị đằng sau những con số khô khan. Quan trọng nhất, anh đã tìm lại được một phần của chính mình đã bị lãng quên, một niềm vui không phụ thuộc vào bất kỳ ai hay bất kỳ thành tựu nào. Đó là hành trình sống cho chính mình, một hành trình tìm thấy ý nghĩa cuộc sống trong những điều giản dị nhất.

Phá vỡ bức tường "Giá như": Bắt đầu hành trình tìm vui từ những điều nhỏ nhất

Câu chuyện của Minh cho chúng ta thấy rằng, để tìm lại niềm vui cuộc sống, bạn không cần phải làm những điều đao to búa lớn. Bạn chỉ cần bắt đầu. Bắt đầu một cách nhỏ bé, nhẹ nhàng và tử tế với chính mình.

Bắt đầu bằng một "cuộc hẹn" 15 phút với chính mình

Đừng nghĩ đến việc phải dành ra vài tiếng mỗi ngày. Hãy bắt đầu với chỉ 15 phút. Đây là kỹ thuật "Timeboxing" (phân bổ thời gian) được áp dụng một cách linh hoạt. Hãy mở lịch của bạn ra và đặt một cuộc hẹn với chính mình, một cuộc hẹn 15 phút không thể hủy bỏ. Trong 15 phút đó, bạn sẽ làm một điều gì đó chỉ vì bạn thích.

• Nghe lại một album nhạc cũ bạn từng yêu mến.
• Lấy giấy bút ra và vẽ nguệch ngoạc bất cứ thứ gì hiện ra trong đầu.
• Đọc vài trang của một cuốn tiểu thuyết (không phải sách self-help hay sách chuyên ngành).
• Ra ban công và thực sự ngắm nhìn bầu trời.

Mục tiêu của 15 phút này không phải là để hoàn thành một việc gì, mà là để thực hành việc ưu tiên bản thân. Nó là một lời tuyên bố rằng: "Thời gian của tôi là quý giá, và tôi xứng đáng được dành thời gian cho niềm vui của riêng mình."

Lắng nghe sự tò mò, thay vì đi tìm "đam mê" lớn lao

Từ "đam mê" đôi khi mang lại một áp lực rất lớn. Chúng ta cảm thấy mình phải tìm ra một thứ gì đó vĩ đại để theo đuổi. Hãy tạm quên từ đó đi. Thay vào đó, hãy dùng từ "tò mò". Sự tò mò nhẹ nhàng hơn, ít áp lực hơn. Hãy áp dụng kỹ thuật "Baby Steps" (những bước đi nhỏ) để khám phá.

Hãy lấy một tờ giấy và viết xuống 3 điều khiến bạn tò mò, dù chúng có vẻ ngớ ngẩn hay "vô dụng" đến đâu. Ví dụ:

• "Tôi tò mò không biết pha một ly cà phê muối tại nhà thì có khó không."
• "Tôi tò mò về lịch sử của khu phố mình đang sống."
• "Tôi tò mò không biết mình có thể học được 3 hợp âm guitar cơ bản trong 1 tuần không."

Sự tò mò là cánh cửa dẫn đến những niềm vui bất ngờ. Nó không đòi hỏi sự cam kết trọn đời, chỉ cần bạn dám thử bước một bước nhỏ để khám phá.

Học cách "thất bại" một cách vui vẻ: Cho phép bản thân được vụng về

Đây là bước quan trọng nhất để duy trì niềm vui một cách bền vững. Hãy từ bỏ mong muốn phải làm tốt ngay từ lần đầu tiên. Hãy cho phép bản thân được vụng về, được sai lầm, được tạo ra những sản phẩm "không hoàn hảo".

Ly cà phê đầu tiên bạn pha có thể quá mặn. Bức vẽ đầu tiên có thể trông như một mớ hỗn độn. Ba hợp âm guitar đầu tiên nghe thật khủng khiếp. Thì sao chứ? Hãy bật cười vì nó. Hãy xem những "thất bại" đó là một phần tất yếu và thú vị của quá trình học hỏi. Niềm vui thực sự không nằm ở kết quả cuối cùng, mà nằm ở chính cái hành động bạn đã dám thử, dám dành thời gian cho bản thân. Đó chính là nghệ thuật sống – tìm thấy vẻ đẹp trong sự không hoàn hảo và tận hưởng hành trình phát triển bản thân một cách nhẹ nhàng nhất.

Hạnh phúc không ở đâu xa xôi, nó không phải là một phần thưởng bạn nhận được sau khi đã "ổn định". Nó nằm ngay đây, ngay phía sau những lời "giá như" mà bạn vẫn thường tự nhủ. Nó ẩn mình trong 15 phút bạn dành để đọc sách, trong những nốt nhạc lạc lõng bạn thử bấm trên phím đàn, trong nét vẽ nguệch ngoạc bạn can đảm vẽ ra. Để tìm lại nó, bạn chỉ cần làm ba điều: nhận diện những lời bào chữa chỉ là nỗi sợ, bắt đầu từ những việc nhỏ bé đến mức không thể từ chối, và cho phép bản thân được tận hưởng quá trình mà không phán xét.

Hôm nay, ngay sau khi đọc xong bài viết này, hãy thử dành 15 phút cho một niềm vui bị lãng quên của riêng bạn. Đừng "giá như" nữa. Hãy "bây giờ".