Thả trôi quá khứ, ngừng lo tương lai: Tìm lại mình giữa những ngày chơi vơi

Bạn đã bao giờ đứng ở một ngưỡng cửa, nơi một chương cũ vừa khép lại và một chương mới chưa kịp mở ra chưa? Đó có thể là ngày cuối cùng ở một công ty đã vắt kiệt sức lực, khoảnh khắc chấm dứt một mối quan hệ không còn lành mạnh, hay đơn giản là khi một mục tiêu lớn vừa hoàn thành. Người ta thường nghĩ đó phải là một khoảnh khắc của tự do, của sự nhẹ nhõm vô biên. Nhưng đôi khi, tất cả những gì ta cảm nhận được lại là một sự im lặng đến đáng sợ, một khoảng trống mênh mông và một cảm giác mang tên “chơi vơi”.

Cảm giác ấy thật lạ. Bạn không còn bị trói buộc bởi những điều cũ kỹ, nhưng thay vì bay lên, bạn lại thấy mình lơ lửng, không có gì để bám víu. Quá khứ thì như một cuốn phim cũ cứ tua đi tua lại trong đầu, với những lời thoại "giá như". Tương lai thì là một màn sương mờ mịt, đầy rẫy những câu hỏi "lỡ như". Và hiện tại? Hiện tại dường như không tồn tại. Nó chỉ là một trạm trung chuyển buồn tẻ giữa nỗi tiếc nuối và sự lo âu. Nếu bạn đang thấy mình trong những dòng này, bạn không hề đơn độc. Đây là một hành trình mà rất nhiều người trong chúng ta phải đi qua, một cuộc đối thoại nội tâm cần thiết để thật sự sống cho hiện tại và tìm lại bình yên nội tâm.

Tiếng vọng từ quá khứ và bóng ma của tương lai: Tại sao chúng ta mắc kẹt?

Cảm giác mắc kẹt không phải là một điểm đến, mà là một không gian ta tự tạo ra trong tâm trí. Nó được xây nên bởi hai loại vật liệu chính: những viên gạch của quá khứ và vữa hồ của tương lai. Để thoát ra, trước hết chúng ta cần hiểu rõ kiến trúc của "nhà tù" vô hình này.

"Giá như ngày đó...": Khi nuối tiếc trở thành kẻ trộm thời gian

Tâm trí của chúng ta có một xu hướng kỳ lạ: nó thích tua lại những thước phim cũ, đặc biệt là những cảnh quay không hoàn hảo. "Giá như mình đã nói khác đi", "Giá như mình đã chọn con đường kia", "Giá như mình đã dũng cảm hơn". Vòng lặp "giá như" này, trong tâm lý học, có liên quan đến hiện tượng "rumination" (suy ngẫm nghiền ngẫm). Nó không phải là sự phản tư mang tính xây dựng, mà là việc nhai đi nhai lại những cảm xúc và sự kiện tiêu cực mà không tìm ra giải pháp.

Kẻ trộm thời gian này rất tinh vi. Nó khoác lên mình chiếc áo của sự "rút kinh nghiệm" nhưng thực chất, nó chỉ đang giữ chân bạn lại, khiến bạn tiêu tốn năng lượng vào những thứ không thể thay đổi. Việc liên tục sống trong quá khứ khiến bạn bỏ lỡ những gì đang diễn ra ngay trước mắt. Đây chính là rào cản lớn nhất trên hành trình buông bỏ quá khứ. Chấp nhận rằng quá khứ là một phần của con người bạn, nhưng không phải là toàn bộ con người bạn, là bước đầu tiên để đòi lại thời gian đã mất.

"Lỡ như sau này...": Nỗi lo âu xây nên những bức tường vô hình

Nếu nuối tiếc là kẻ trộm thời gian, thì lo âu chính là người họa sĩ vẽ nên những viễn cảnh tồi tệ nhất cho tương lai. "Lỡ như mình không tìm được việc tốt hơn?", "Lỡ như quyết định này là sai lầm?", "Lỡ như mọi người sẽ thất vọng?". Nỗi sợ về một tương lai vô định, hay còn gọi là "catastrophizing", là một cơ chế phòng vệ của não bộ. Nó cố gắng dự đoán những rủi ro để bảo vệ chúng ta. Tuy nhiên, khi cơ chế này hoạt động quá mức, nó sẽ biến thành một bức tường giam cầm sự sáng tạo và lòng dũng cảm.

Bức tường của "lỡ như" khiến bạn tê liệt. Bạn sợ hãi việc phải hành động vì sợ mắc sai lầm. Bạn trì hoãn việc đưa ra quyết định vì sợ chọn sai. Kết quả là bạn đứng yên tại chỗ, trong khi cuộc sống vẫn cứ trôi. Vượt qua nỗi sợ tương lai không có nghĩa là bạn phải có một kế hoạch hoàn hảo cho 10 năm tới. Nó đơn giản là việc bạn học cách bước đi trong sương mù, tin tưởng vào bước chân ngay dưới mình, thay vì cố gắng nhìn thấu toàn bộ con đường.

Chiếc mỏ neo mang tên "hiện tại": Tìm đường quay về với chính mình

Khi con thuyền tâm trí đang chòng chành giữa cơn bão của quá khứ và tương lai, thứ duy nhất có thể giữ nó ổn định chính là chiếc mỏ neo của hiện tại. Việc quay về với thực tại không phải là một điều gì đó cao siêu, mà là một kỹ năng có thể rèn luyện qua những thực hành rất đỗi đời thường. Đây chính là cốt lõi của thực hành chánh niệm (Mindfulness) và Liệu pháp Chấp nhận và Cam kết (ACT) - học cách có mặt trọn vẹn với những gì đang diễn ra.

Thực hành "Chạm vào thực tại": Kỹ thuật 5 giác quan để tìm lại sự vững chãi

Khi bạn cảm thấy dòng suy nghĩ đang cuốn mình đi, hãy dừng lại và thử bài tập đơn giản này. Nó giúp kéo tâm trí bạn ra khỏi những câu chuyện về quá khứ hay tương lai và đặt nó vào ngay khoảnh khắc này.

• 5 thứ bạn có thể NHÌN THẤY: Hãy nhìn quanh và kể tên 5 vật thể bạn thấy. Không chỉ gọi tên, hãy thực sự quan sát chúng. Màu sắc của chiếc cốc, vân gỗ trên bàn, ánh sáng xuyên qua khe cửa...
• 4 thứ bạn có thể CẢM NHẬN: Cảm nhận 4 điều bằng xúc giác. Sự mềm mại của lớp áo, mặt bàn mát lạnh dưới lòng bàn tay, đôi chân bạn đặt trên sàn nhà, làn gió nhẹ lướt qua da...
• 3 thứ bạn có thể NGHE THẤY: Lắng nghe 3 âm thanh xung quanh. Tiếng tích tắc của đồng hồ, tiếng chim hót ngoài cửa sổ, tiếng thở của chính bạn. Cố gắng phân tách từng âm thanh riêng biệt.
• 2 thứ bạn có thể NGỬI THẤY: Hít một hơi thật sâu. Bạn ngửi thấy mùi gì? Mùi cà phê còn vương trong không khí, mùi sách cũ, mùi của cơn mưa sắp tới...
• 1 thứ bạn có thể NẾM: Nếm một thứ gì đó. Đó có thể là vị còn lại của bữa ăn trưa, một ngụm nước lọc, hay đơn giản là hương vị trong khoang miệng của bạn.

Bài tập này giống như một nút "reset" cho não bộ, giúp bạn nhận ra rằng: "À, mình đang ở đây, ngay bây giờ. Mình an toàn." Nó là một công cụ hữu hiệu để làm sao để ngừng lo lắng một cách tức thời.

Sức mạnh chữa lành của sự tĩnh lặng: Học cách "không làm gì cả"

Trong một xã hội luôn tôn vinh sự bận rộn, việc "không làm gì cả" thường bị coi là lười biếng. Nhưng thực chất, cho phép bản thân có những khoảng lặng là một hành động dũng cảm và cần thiết cho sức khỏe tinh thần. Khi bạn cảm thấy chơi vơi, xu hướng tự nhiên là cố gắng lấp đầy khoảng trống bằng mọi cách: lướt mạng xã hội vô định, xem hết series này đến series khác, tìm kiếm một công việc mới ngay lập tức.

Nhưng đôi khi, câu trả lời không nằm ở việc "làm" thêm, mà là ở việc "dừng lại". Hãy thử dành 15 phút mỗi ngày chỉ để ngồi yên. Không điện thoại, không sách, không âm nhạc. Chỉ ngồi và quan sát. Bạn sẽ thấy tâm trí mình nổi lên đủ thứ suy nghĩ, cảm xúc. Đừng cố gắng xua đuổi chúng. Chỉ cần quan sát, nhận biết và để chúng trôi qua như những đám mây trên bầu trời. Chấp nhận sự nhàm chán, sự im lặng, chính là cách bạn cho phép những câu trả lời từ sâu bên trong có cơ hội được lắng nghe. Đây là một bước quan trọng trong việc phát triển bản thân từ cốt lõi.

Hành trình của một người rời đi: Khi tự do lại mang hình hài của sự trống rỗng

Tôi nhớ như in ngày cuối cùng ở công ty cũ. Một nơi được nhiều người gọi là "công việc trong mơ", nhưng với tôi, nó đã trở thành một môi trường độc hại, bào mòn sức lực và niềm tin của tôi vào chính mình. Khoảnh khắc dọn dẹp bàn làm việc, tôi đã tưởng tượng ra một cảm giác tự do vỡ òa, như một tù nhân được trả tự do. Nhưng sự thật không phải vậy.

Cánh cửa đóng lại và một khoảng không bất ngờ

Những ngày đầu tiên sau khi nghỉ việc, tôi không cảm thấy nhẹ nhõm. Tôi thấy trống rỗng. Cảm giác như một phần lớn con người mình, một danh tính được xây dựng trong nhiều năm, đã biến mất. Sáng thức dậy, tôi không còn email để kiểm tra, không có cuộc họp nào để tham dự, không có deadline nào để đuổi theo. Sự im lặng trong căn phòng bỗng trở nên thật nặng nề.

Thay vì tận hưởng tự do, tôi bắt đầu dằn vặt bản thân. "Giá như mình đã cố gắng hơn", "Giá như mình đừng nhạy cảm quá". Tâm trí tôi biến thành một phòng xử án, nơi tôi vừa là bị cáo, vừa là công tố viên. Đồng thời, nỗi sợ tương lai ập đến. "Lỡ như mình không bao giờ tìm được công việc tốt như vậy?", "Lỡ như đây là quyết định sai lầm lớn nhất cuộc đời?". Tôi đã thoát khỏi một nhà tù hữu hình, để rồi tự nhốt mình vào một nhà tù vô hình còn đáng sợ hơn.

Sống trong "phòng chờ": Khi hiện tại chỉ là trạm trung chuyển giữa tiếc nuối và lo âu

Những tuần tiếp theo, tôi sống trong một trạng thái mà tôi gọi là "phòng chờ". Mỗi ngày trôi qua không có mục đích. Tôi không thực sự nghỉ ngơi, cũng không thực sự tìm kiếm điều gì mới. Tôi chỉ đang "chờ". Chờ cho nỗi buồn qua đi, chờ cho một cơ hội mới xuất hiện, chờ cho một dấu hiệu nào đó nói rằng tôi đã làm đúng. Hiện tại của tôi không có giá trị riêng. Nó chỉ là một khoảng lặng khó chịu, một trạm trung chuyển giữa một quá khứ đầy tiếc nuối và một tương lai đầy bất an. Đây chính là đỉnh điểm của cảm giác chơi vơi.

Tôi lấp đầy thời gian bằng việc lướt mạng xã hội, so sánh mình với những thành công của bạn bè, và cảm thấy mình ngày càng tụt lại phía sau. Tôi đã ở đó, giữa cuộc đời của mình, nhưng lại không hề sống.

Bài học từ một bữa cơm tự nấu và những bước chân không đích đến

Sự thay đổi không đến từ một quyết định vĩ đại, mà từ những hành động nhỏ bé. Một buổi chiều, quá mệt mỏi với đồ ăn đặt ngoài, tôi quyết định vào bếp nấu một bữa cơm tử tế. Tôi không nấu để "sống ảo", tôi nấu chỉ vì tôi muốn ăn một món gì đó ngon. Tôi tập trung vào việc thái từng cọng hành, nghe tiếng dầu ăn xèo xèo trên chảo, ngửi mùi thơm của tỏi phi. Trong 20 phút đó, tâm trí tôi hoàn toàn im lặng. Không "giá như", không "lỡ như". Chỉ có tôi và món thịt kho trước mặt.

Sau bữa ăn, tôi nhận ra đó là khoảnh khắc bình yên nhất tôi có được trong nhiều tuần. Tôi bắt đầu áp dụng điều đó vào những việc khác. Tôi đi dạo trong công viên gần nhà, không mang theo điện thoại, không có đích đến. Tôi chỉ đi và quan sát. Tôi nhận ra màu lá cây thay đổi theo ánh nắng, tiếng cười của lũ trẻ, cảm giác của gió trên mặt. Dần dần, tôi học được cách sống trọn vẹn trong những khoảnh khắc nhỏ bé ấy.

Những hành động này đã trở thành chiếc mỏ neo của tôi. Chúng dạy tôi rằng bình yên nội tâm không phải là trạng thái không có vấn đề, mà là khả năng tìm thấy sự vững chãi ngay cả khi sóng gió. Chúng không giải quyết ngay lập tức vấn đề công việc hay tương lai, nhưng chúng trả lại cho tôi sức mạnh để đối diện với chúng: sức mạnh của hiện tại.

Bình yên không phải là đích đến, mà là cách ta đi

Hành trình vượt qua cảm giác chơi vơi không phải là một đường thẳng. Sẽ có những ngày bạn cảm thấy mình tiến bộ, và cũng có những ngày những nỗi lo âu cũ lại quay về. Điều quan trọng không phải là không bao giờ vấp ngã, mà là học cách đứng dậy một cách tử tế với chính mình. Sau tất cả, có lẽ chúng ta có thể mang theo ba điều quan trọng:

Một là, chấp nhận cảm giác chơi vơi là một phần tất yếu của sự trưởng thành. Nó là dấu hiệu cho thấy bạn đang thay đổi, đang tìm kiếm một con đường phù hợp hơn với mình. Hãy đối xử với nó như một người bạn, thay vì một kẻ thù.

Hai là, hiện tại là điểm tựa duy nhất và mạnh mẽ nhất bạn có. Bất cứ khi nào cảm thấy lạc lối, hãy quay về với hơi thở, với năm giác quan của mình. Quá khứ đã là tro tàn, tương lai chưa thành hình, chỉ có khoảnh khắc này là thật.

Ba là, bình yên không phải là một hòn đảo thiên đường ở cuối con đường, mà là cách bạn học cách chèo lái con thuyền của mình qua từng con sóng. Nó nằm trong những hành động nhỏ bé, trong sự chú tâm bạn dành cho cuộc sống hàng ngày.

Hôm nay, bạn hãy thử pha một tách trà. Đừng làm gì khác cả. Chỉ tập trung vào việc ngửi hương thơm của trà, cảm nhận hơi ấm của tách trong lòng bàn tay, và nếm từng ngụm nhỏ. Đó là bước đầu tiên. Và đôi khi, bước đầu tiên là tất cả những gì chúng ta cần.