Hướng dẫn A-Z tùy biến màn hình 'Chế độ Tập trung'

Bạn đã bao giờ cầm điện thoại lên chỉ để trả lời một email công việc, nhưng 15 phút sau lại ngỡ ngàng nhận ra mình đang lướt mạng xã hội không điểm dừng? Hàng chục, thậm chí hàng trăm thông báo từ các ứng dụng mua sắm, game, tin tức liên tục "hút" cạn sự chú ý của bạn. Chiếc smartphone vốn được mua để phục vụ công việc nay lại trở thành kẻ phá bĩnh số một, âm thầm bào mòn năng suất của chúng ta.

Đừng lo, giải pháp nằm ngay trong túi quần của bạn, không cần cài đặt thêm bất kỳ ứng dụng phức tạp nào. Tính năng Chế độ Tập trung (Focus Mode) trên cả iPhone và Android chính là "công tắc" quyền năng, cho phép bạn tạo ra những "không gian làm việc" riêng biệt, ẩn đi mọi yếu-tố-gây-nhiễu chỉ với một chạm. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn từ A-Z cách làm chủ công cụ này và giành lại quyền kiểm soát quý giá cho bộ não của mình.

Chế độ Tập trung hoạt động ra sao và đâu là khác biệt cốt lõi?

Hiểu một cách đơn giản, Chế độ Tập trung là một công cụ thông minh cho phép bạn tạo ra các bộ lọc tùy chỉnh. Dựa trên hoạt động bạn đang làm (Làm việc, Học bài, Lái xe, Ngủ, Đọc sách...), nó sẽ quyết định ai có thể gọi cho bạn, ứng dụng nào được phép gửi thông báo, và thậm chí màn hình của bạn sẽ trông như thế nào. Mục tiêu cuối cùng là tạo ra một môi trường số "sạch" để bạn có thể hoàn toàn đắm chìm vào nhiệm vụ trước mắt.

Tuy cùng một mục tiêu, nhưng cách tiếp cận của Apple và Google có những khác biệt cơ bản:

• Trên iPhone (iOS): Tính năng này được tùy biến cực kỳ sâu. Bạn không chỉ lọc thông báo mà còn có thể tạo ra cả Màn hình chính và Màn hình khóa riêng biệt cho từng chế độ. Khi bạn bật chế độ "Làm việc", toàn bộ các ứng dụng giải trí có thể biến mất khỏi màn hình, thay vào đó là các widget công việc.
• Trên Android: Tính năng này, thường nằm trong mục Digital Wellbeing (Tiện ích số), tập trung chủ yếu vào việc "đóng băng" các ứng dụng gây xao lãng bạn đã chọn. Khi được kích hoạt, biểu tượng của các ứng dụng này sẽ chuyển sang màu xám và bạn không thể mở chúng cho đến khi tắt chế độ.

Làm chủ Chế độ Tập trung trên iPhone: Từng bước tạo không gian làm việc số

Với hệ điều hành iOS 15 trở lên, Apple đã biến Chế độ Tập trung thành một công cụ thay đổi cuộc chơi thực sự. Hãy cùng thiết lập chế độ "Làm việc" đầu tiên của bạn.

Bước 1: Khởi tạo và đặt tên cho chế độ mới

1. Vào Cài đặt > Tập trung .
2. Nhấn vào biểu tượng dấu + ở góc trên bên phải màn hình.
3. Bạn có thể chọn một chế độ được gợi ý sẵn như Làm việc hoặc chọn Tùy chỉnh để tạo một chế độ hoàn toàn mới theo ý mình (ví dụ: "Học tập trung", "Sáng tạo nội dung", "Đọc sách"). Đừng quên đặt tên, chọn một biểu tượng và màu sắc để dễ dàng nhận diện.

Bước 2: Dựng lên "bức tường lửa" thông báo

Đây là trái tim của Chế độ Tập trung. Bạn sẽ quyết định thông tin nào được phép "xuyên qua" khi bạn đang cần sự yên tĩnh.

• Mục `Người được phép`: Tại đây, hãy chọn những người trong danh bạ có thể gọi điện hoặc nhắn tin cho bạn. Mẹo nhỏ từ kinh nghiệm: Hãy luôn thêm vợ/chồng, bố mẹ, hoặc sếp trực tiếp vào danh sách này. Đối với các cuộc gọi, hãy chọn "Cho phép cuộc gọi từ Mục ưa thích" để không bao giờ bỏ lỡ những liên lạc khẩn cấp từ người thân.
• Mục `Ứng dụng được phép`: Bước này đòi hỏi sự "tàn nhẫn" một chút. Hãy chỉ chọn những ứng dụng thực sự cần thiết cho công việc của bạn, ví dụ như Slack, Gmail, Notion, Lịch. Toàn bộ thông báo từ Facebook, Instagram, TikTok, Shopee... sẽ hoàn toàn im lặng.

Bước 3: "Dọn dẹp" màn hình – bước thay đổi cuộc chơi

Đây là tính năng độc đáo và mạnh mẽ nhất trên iPhone. Bạn sẽ tạo ra một giao diện hoàn toàn mới, chỉ hiển thị những gì bạn cần.

1. Trong phần cài đặt của chế độ `Làm việc`, chọn mục `Tùy chỉnh màn hình`.
2. Màn hình khóa: Chọn `Tạo một cặp Màn hình khóa & Màn hình chính mới`. Lưu ý quan trọng: Khi liên kết Màn hình khóa, hãy chọn một hình nền tối giản, màu tối và không có widget gây xao lãng để giảm thiểu kích thích thị giác mỗi khi bạn bật màn hình.
3. Trang Màn hình chính: Đây là lúc bạn chọn một trang Màn hình chính đã được chuẩn bị sẵn.
   • Cách chuẩn bị trang màn hình: Trước khi thiết lập, hãy quay ra màn hình chính, nhấn giữ vào một khoảng trống cho đến khi các icon rung lên. Chạm vào các dấu chấm ở thanh dock dưới cùng. Một giao diện quản lý các trang sẽ hiện ra. Hãy bỏ tick tất cả các trang chứa ứng dụng giải trí, chỉ giữ lại trang duy nhất mà bạn đã sắp xếp các ứng dụng và widget dành cho công việc.

Kết quả là, khi bật chế độ "Làm việc", màn hình của bạn sẽ tự động biến đổi, mọi "cám dỗ" đều biến mất, chỉ còn lại công cụ làm việc. Đây chính là cách tùy biến chế độ tập trung hiệu quả nhất.

Bước 4: Thiết lập kích hoạt thông minh để không cần bận tâm

Để không phải bật/tắt thủ công, hãy để iPhone tự động làm việc đó cho bạn. Trong mục `Đặt lịch trình`, chọn `Thêm lịch trình`. Bạn có thể tự động bật chế độ `Làm việc` dựa trên:

• Thời gian: Ví dụ, tự động bật từ 9:00 đến 17:00, từ Thứ Hai đến Thứ Sáu.
• Vị trí: Tự động bật khi bạn đến văn phòng và tắt khi bạn rời đi.
• Ứng dụng: Tự động bật mỗi khi bạn mở một ứng dụng công việc cụ thể như Microsoft Teams hay Notion.

Thiết lập "vùng an toàn" chống xao lãng trên Android

Người dùng Android cũng có một công cụ mạnh mẽ không kém mang tên Digital Wellbeing. Dù không tùy biến được màn hình chính như iPhone, nó vẫn cực kỳ hiệu quả trong việc "khóa" các ứng dụng gây nhiễu.

Bước 1: Tìm đến Chế độ Tập trung

1. Vào Cài đặt > Tiện ích số & Quyền kiểm soát của cha mẹ (Tên tiếng Anh là Digital Wellbeing & Parental Controls).
2. Kéo xuống và chọn Chế độ tập trung .

Bước 2: Lập danh sách ứng dụng cần "im lặng"

• Một danh sách toàn bộ ứng dụng trên máy sẽ hiện ra. Việc của bạn rất đơn giản: hãy tick vào tất cả những ứng dụng mà bạn cho là "kẻ cắp thời gian" như Facebook, TikTok, YouTube, Instagram, Shopee, và các game...
• Nhấn `Bật ngay` để thử nghiệm. Bạn sẽ thấy biểu tượng của các ứng dụng đã chọn chuyển sang màu xám. Chúng bị vô hiệu hóa hoàn toàn, không thể gửi thông báo và bạn cũng không thể mở chúng lên.

Bước 3: Đặt lịch trình tự động

• Để không phải bật thủ công mỗi ngày, hãy nhấn vào Đặt lịch biểu .
• Tại đây, bạn có thể thiết lập thời gian bắt đầu, thời gian kết thúc và các ngày trong tuần mà bạn muốn chế độ này tự động được kích hoạt, ví dụ như trong giờ hành chính.

Mẹo nâng cao cho người dùng Samsung: Nếu bạn đang dùng điện thoại Samsung, hãy khám phá tính năng
Thói quen & Chế độ
(Modes and Routines) trong Cài đặt. Công cụ này mạnh mẽ hơn nhiều, cho phép bạn thay đổi cả hình nền, âm thanh, và nhiều cài đặt hệ thống khác khi một chế độ được kích hoạt, mang lại trải nghiệm gần giống với Chế độ Tập trung trên iPhone.

Những mẹo "vàng" giúp bạn tối ưu Chế độ Tập trung hiệu quả nhất

• Tạo Chế độ "Cuối tuần" hoặc "Nghỉ ngơi": Đây là một mẹo dùng focus mode cực hay. Hãy tạo một chế độ ngược lại với "Làm việc". Trong chế độ này, bạn cho phép thông báo từ bạn bè, các ứng dụng giải trí, mạng xã hội, nhưng tắt hoàn toàn thông báo từ email công ty, Slack, hay Microsoft Teams. Điều này giúp bạn thực sự "ngắt kết nối" và tái tạo năng lượng.
• Tận dụng Widget thông minh: Trên Màn hình chính "Làm việc", hãy thêm các widget hữu ích như Lịch, Ghi chú, To-do list (Microsoft To Do, Things 3). Chúng giúp bạn xem thông tin nhanh chóng mà không cần phải mở ứng dụng, giảm thêm một bước có thể gây xao lãng.
• Tránh lỗi chặn nhầm thông báo quan trọng: Khi mới thiết lập, có thể bạn sẽ lo lắng bỏ lỡ việc khẩn cấp. Trên iPhone, hãy đảm bảo bạn đã bật tùy chọn `Thông báo nhạy cảm về thời gian` (Time-Sensitive Notifications). Điều này cho phép các ứng dụng như giao đồ ăn, gọi xe, hoặc báo thức vẫn có thể gửi thông báo khẩn cấp cho bạn.
• Sức mạnh của hệ sinh thái Apple: Nếu bạn dùng nhiều thiết bị Apple, một điểm cộng cực lớn là Chế độ Tập trung sẽ được đồng bộ hóa trên tất cả các thiết bị (iPhone, iPad, Mac) đang dùng chung một Apple ID. Khi bạn bật chế độ "Làm việc" trên iPhone, chiếc Mac của bạn cũng sẽ tự động vào chế độ tương ứng.

Giành lại quyền kiểm soát từ chính chiếc smartphone của bạn

Việc học cách tùy biến chế độ tập trung không chỉ là một thủ thuật công nghệ đơn thuần, mà nó là một chiến lược có chủ đích để bảo vệ tài sản quý giá nhất trong thế kỷ 21: sự tập trung. Bằng cách dành ra vài phút để làm theo hướng dẫn trên, bạn sẽ nhận được 3 lợi ích gần như tức thì:

1. Giảm xao lãng rõ rệt: Không còn những thông báo vô nghĩa làm gián đoạn dòng suy nghĩ của bạn.
2. Tăng hiệu suất công việc: Một môi trường làm việc số "sạch" và gọn gàng giúp bạn hoàn thành nhiệm vụ nhanh hơn, chất lượng hơn.
3. Cải thiện sức khỏe số: Giảm cảm giác lo âu và thôi thúc phải kiểm tra điện thoại liên tục, mang lại sự bình yên cho tâm trí.

Hãy thử ngay bây giờ! Dành ra 5 phút để thiết lập Chế độ "Làm việc" đầu tiên của bạn và tự mình cảm nhận sự khác biệt đáng kinh ngạc mà nó mang lại.