Khi mọi người bỏ cuộc, bạn ở lại vì điều gì?

Đã bao giờ bạn ở trong một đêm như thế này chưa? Mười một giờ khuya, thành phố đã yên tĩnh, chỉ còn ánh sáng xanh mờ ảo từ màn hình điện thoại hắt lên gương mặt mệt mỏi của bạn. Tay bạn lướt vô định. Một người bạn vừa khoe chiếc xe mới tậu. Một đồng nghiệp cũ được thăng chức. Một cặp đôi khác vừa kỷ niệm 5 năm ngày cưới trong một nhà hàng sang trọng. Nụ cười của họ rạng rỡ, cuộc sống của họ trông thật hoàn hảo, thật “đúng đắn”.

Và bạn, bạn nhìn quanh căn phòng của mình. Những bản phác thảo còn dang dở, những dòng code chạy mãi chưa ra kết quả, hay một lô hàng mới nhập về mà chưa biết ngày nào bán hết. Tài khoản ngân hàng thì cứ vơi đi đều đặn. Một cảm giác lạnh lẽo và hoài nghi len lỏi vào tâm trí: "Liệu mình có đang đi sai đường không? Tại sao con đường của mình lại gập ghềnh và cô đơn đến thế?". Giọng nói ấy thì thầm, rằng hay là cứ từ bỏ đi, tìm một công việc ổn định, sống một cuộc đời “bình thường” như bao người. Rằng không bỏ cuộc có phải là một sự cố chấp vô nghĩa?

Nếu những dòng này chạm đến bạn, hãy biết rằng bạn không hề đơn độc. Cảm giác muốn buông xuôi khi so sánh mình với người khác là một phần vô cùng con người trên hành trình phát triển bản thân. Nhưng trước khi quyết định dừng lại, hãy cùng nhau ngồi xuống và tìm hiểu xem, điều gì thực sự giữ chân những người lựa chọn ở lại.

Cảm giác muốn buông xuôi: khi con đường riêng trở nên quá cô độc

Cảm giác muốn từ bỏ không phải là dấu hiệu của sự yếu đuối. Nó là một phản ứng tự nhiên trước những áp lực vô hình nhưng lại vô cùng nặng nề trong xã hội hiện đại. Chúng ta thường cảm thấy mình là người duy nhất đang vật lộn, nhưng sự thật là rất nhiều người cũng đang trải qua điều tương tự.

Lý do đầu tiên và phổ biến nhất chính là áp lực đồng trang lứa (peer pressure). Ở độ tuổi 25-35, cột mốc thành công của bạn bè dường như xuất hiện với tần suất dày đặc trên mạng xã hội. Nhà cửa, xe cộ, hôn nhân, con cái... tất cả được đóng gói gọn gàng trong những bài đăng long lanh. Chúng ta vô tình bị cuốn vào một cuộc đua không có hồi kết, nơi thước đo thành công được định sẵn bởi số đông. Khi thấy mình còn đang loay hoay với những đam mê chưa ra hình thù, chúng ta dễ dàng cảm thấy mình là kẻ thất bại, là người bị bỏ lại phía sau.

Thêm vào đó, chúng ta đang sống trong một “văn hóa thành công nhanh”. Những câu chuyện về các startup kỳ lân sau vài năm, những bạn trẻ kiếm hàng tỷ đồng từ khi còn rất trẻ được lan truyền rộng rãi, tạo ra một ảo tưởng rằng thành công phải đến một cách nhanh chóng và ngoạn mục. Văn hóa này khiến chúng ta mất kiên nhẫn với chính mình. Chúng ta quên mất rằng đằng sau mỗi thành công nhìn thấy được là hàng ngàn giờ lao động thầm lặng, là những thất bại không ai kể. Khi con đường của mình đòi hỏi nhiều thời gian và công sức hơn, sự nản lòng và nghi ngờ bản thân bắt đầu xuất hiện.

Và cuối cùng, đó là sự mệt mỏi tự nhiên, hay còn gọi là burn out. Việc theo đuổi một con đường riêng, đặc biệt là những con đường không trải hoa hồng, tiêu tốn một nguồn năng lượng tinh thần và thể chất khổng lồ. Bạn phải vừa là người làm, vừa là người tự tạo động lực, vừa là người tự xoa dịu mình sau mỗi lần vấp ngã. Sự cạn kiệt năng lượng này khiến cho giọng nói tiêu cực bên trong càng có cơ hội lớn mạnh, thuyết phục bạn rằng từ bỏ là lựa chọn duy nhất để được nghỉ ngơi.

Phần thưởng cho người kiên trì không phải đích đến, mà là chính hành trình

Nhiều người lầm tưởng rằng việc kiên trì đến cùng là để một ngày nào đó đứng trên đỉnh vinh quang, để chứng minh cho cả thế giới thấy họ đã đúng. Nhưng đối với những người thực sự tìm thấy ý nghĩa cuộc sống trên con đường của mình, “vinh quang” lại mang một hình hài hoàn toàn khác. Nó không ồn ào, không phô trương, mà tĩnh lặng và sâu sắc.

Khi bạn hiểu mình sâu sắc hơn bất kỳ ai

Hành trình vượt qua khó khăn không chỉ là để đạt được mục tiêu, mà còn là hành trình khám phá chính bản thân mình. Khi mọi thứ dễ dàng, bạn chỉ biết đến phiên bản tốt đẹp nhất của mình. Nhưng khi đối mặt với thử thách, khi bị dồn đến giới hạn, bạn mới thực sự biết mình được làm từ chất liệu gì.

Bạn sẽ biết được đâu là nỗi sợ hãi lớn nhất của mình, và học cách đối diện với nó. Bạn sẽ nhận ra sức chịu đựng của mình bền bỉ đến đâu. Quan trọng nhất, bạn sẽ biết được điều gì thực sự có ý nghĩa với bạn, điều gì khiến trái tim bạn rung động, điều gì bạn sẵn sàng đánh đổi để có được. Sự thấu hiểu bản thân này là một tài sản vô giá mà không một thành công vật chất nào có thể mua được. Nó mang lại một sự tự tin trầm ổn, không phụ thuộc vào lời khen chê của người khác.

Khi đôi tay và khối óc trở thành một

Bạn có bao giờ quan sát một nghệ nhân làm việc chưa? Một người thợ gốm, một người thợ mộc, hay một lập trình viên say sưa với những dòng code. Chuyển động của họ không chỉ là kỹ năng, nó là sự hòa quyện giữa kinh nghiệm, sự tập trung và tình yêu. Đó là kết quả của hàng ngàn giờ lặp đi lặp lại một công việc, không phải vì ép buộc, mà vì đam mê muốn chinh phục nó.

Khi bạn kiên trì đến cùng với một lĩnh vực, bạn không chỉ giỏi hơn, bạn đang mài giũa kỹ năng của mình đến mức tinh xảo. Cảm giác dòng chảy (flow state) khi bạn hoàn toàn đắm chìm vào công việc, quên đi thời gian và không gian, là một trong những trải nghiệm hạnh phúc nhất của con người. Phần thưởng ở đây không phải là sản phẩm cuối cùng, mà là chính quá trình được sống và thở cùng với công việc mình yêu thích. Kỹ năng được tôi luyện qua năm tháng trở thành một phần của con người bạn, một thứ không ai có thể lấy đi được.

Sự bình yên đến từ việc sống thật với lựa chọn của mình

Đây có lẽ là phần thưởng lớn nhất. Đó là sự bình yên nội tại khi bạn biết rằng mình đang sống một cuộc đời chân thật, một cuộc đời do chính mình lựa chọn, chứ không phải một phiên bản sao chép theo kỳ vọng của xã hội. Sự bình yên này không có nghĩa là cuộc sống của bạn không còn sóng gió. Sóng gió vẫn ở đó, nhưng bạn đã có một chiếc mỏ neo vững chắc – đó là hệ giá trị cốt lõi của bạn.

Nhà tâm lý học Angela Duckworth gọi đây là “Grit” (sự bền bỉ) – sự kết hợp giữa đam mê và kiên trì cho những mục tiêu dài hạn. Điều thú vị là, “Grit” không được nuôi dưỡng bởi những phần thưởng bên ngoài như tiền bạc hay danh vọng. Nó được thắp lửa bởi động lực nội tại (intrinsic motivation) – niềm vui và sự thỏa mãn đến từ chính công việc bạn đang làm. Khi bạn ở lại vì bạn yêu quá trình, vì bạn tin vào giá trị mình tạo ra, bạn sẽ tìm thấy một sự hài lòng sâu sắc mà không một lời công nhận từ bên ngoài nào có thể sánh bằng. Đó là lúc bạn nhận ra, thành công không phải là đích đến, mà là cảm giác bình yên trên mỗi bước đi.

An và xưởng gốm nhỏ: 5 năm đi ngược lại đám đông

Năm 25 tuổi, khi bạn bè nô nức nộp đơn vào các tập đoàn lớn, An quyết định thuê một góc sân nhỏ, mua một chiếc bàn xoay cũ và bắt đầu với giấc mơ làm gốm. Mọi người đều nói cô “liều” và “không thực tế”. "Làm gốm thì kiếm được bao nhiêu tiền? Sao không tìm một công việc văn phòng cho ổn định?" – những câu hỏi đó An nghe nhiều đến mức thuộc lòng.

Hai năm đầu tiên là khoảng thời gian khủng khiếp nhất. Thu nhập bấp bênh, có tháng không đủ trả tiền thuê nhà. Những sản phẩm đầu tay méo mó, nứt vỡ sau khi ra lò. Nhiều đêm, An ngồi một mình trong xưởng, nước mắt lưng tròng, so sánh thu nhập của mình với lương tháng của cô bạn thân làm marketing. Cảm giác cô đơn trên con đường thành công (mà lúc đó còn xa vời) là thứ gặm nhấm cô mỗi ngày. Đã có lúc An đóng cửa xưởng, nộp CV đi phỏng vấn. Nhưng khi ngồi trong phòng chờ của một công ty lớn, nhìn mọi người trong những bộ đồng phục cứng nhắc, cô biết trái tim mình không thuộc về nơi này.

Cô quay trở lại xưởng gốm. Lần này, An không còn nghĩ đến việc phải bán được thật nhiều sản phẩm hay phải trở nên giàu có. Cô tập trung vào một điều duy nhất: cảm giác của đất sét xoay tròn trong lòng bàn tay. Cô tìm thấy niềm vui trong việc thử nghiệm một màu men mới, trong việc tạo ra một chiếc cốc vừa vặn hoàn hảo với bàn tay người uống. Cô bắt đầu mở những buổi workshop nhỏ cuối tuần, chia sẻ tình yêu gốm với những người xa lạ.

Dần dần, một cộng đồng nhỏ hình thành quanh xưởng gốm của An. Mọi người đến không chỉ để học làm gốm, mà còn để tìm một chốn bình yên, để được chậm lại giữa cuộc sống hối hả. An nhận ra, giá trị mà cô tạo ra không nằm ở những sản phẩm vô tri, mà nằm ở không gian và cảm xúc mà cô mang lại cho người khác.

Bây giờ, sau 5 năm, An vẫn không có xe hơi, không sở hữu một căn hộ đắt tiền. Nhưng cô có một xưởng gốm luôn ấm áp tiếng cười, có những khách hàng đã trở thành bạn bè, và quan trọng nhất, cô có một sự bình yên mỗi sáng thức dậy. An không còn so sánh mình với ai cả. Cô nói: “Thành công của mình không phải là kiếm được bao nhiêu tiền, mà là mỗi ngày mình đều được làm điều mình yêu, và điều đó mang lại niềm vui cho người khác. Với mình, như vậy là đủ giàu có rồi.” Câu chuyện của An là một minh chứng cho việc giữ vững tinh thần và tìm thấy định nghĩa hạnh phúc của riêng mình.

Vậy, đâu là lý do để bạn bước tiếp vào ngày mai?

Hành trình bạn đang đi có thể dài hơn, khó khăn hơn và cô đơn hơn so với những người xung quanh. Nhưng hãy nhớ rằng, giá trị của một hành trình không được đo bằng tốc độ, mà bằng chiều sâu của những trải nghiệm bạn có được. Việc bạn vẫn ở đây, vẫn không bỏ cuộc sau bao nhiêu thử thách, đã tự nó là một chiến thắng phi thường.

Hãy nhớ ba điều này:

• Sự kiên trì của bạn là vì chính bạn, không phải để chứng minh cho bất kỳ ai. Bạn ở lại vì bạn tin vào giá trị của công việc mình làm, vì bạn yêu quá trình trưởng thành qua từng ngày.
• Cảm giác cô đơn là một phần không thể thiếu của con đường riêng. Nó không có nghĩa bạn đang sai, mà chỉ có nghĩa bạn đủ can đảm để không đi theo lối mòn.
• Vinh quang thực sự không phải là tiếng vỗ tay của đám đông, mà là sự bình yên trong tâm hồn. Đó là khi bạn có thể mỉm cười và nói với chính mình: “Tôi đang sống một cuộc đời đáng sống.”

Hôm nay, hãy dành 5 phút và viết ra trang giấy lý do bạn đã bắt đầu. Không phải cho ai cả, chỉ cho riêng bạn thôi. Câu trả lời đó, có lẽ, chính là ngọn hải đăng bạn cần để vững bước trong màn đêm.