Vượt Qua Giai Đoạn 'Chênh Vênh': Lời Nhắn Cho Bạn, Rằng Mọi Thứ Chỉ Là Tạm Thời

Bạn đã bao giờ trải qua cảm giác đó chưa? Cảm giác lạ lùng sau khi vừa hoàn thành một dự án lớn, đạt được một mục tiêu mà bạn đã dốc cạn tâm sức trong nhiều tháng, thậm chí nhiều năm. Mọi người xung quanh vỗ tay, gửi lời chúc mừng, còn bạn, thay vì cảm thấy hân hoan tột độ, lại chỉ thấy một khoảng không mênh mông và im lặng đến đáng sợ bên trong. Sự trống rỗng thay thế cho niềm vui. Sự kiệt quệ thay cho cảm giác tự hào.

Phải chăng chúng ta đã quá quen với việc chạy đuổi đến mức quên mất cảm giác khi về đích? Phải chăng vạch đích không phải là điểm dừng chân bình yên, mà chỉ là một trạm nghỉ ngắn ngủi trước khi ta lại lao vào một cuộc đua mới, để trốn tránh chính cái cảm giác mất phương hướng trong cuộc sống đang âm thầm gặm nhấm này? Nếu bạn đang gật đầu, bài viết này là dành cho bạn. Đây không phải là một bài diễn văn hô hào khẩu hiệu, mà là một lời thì thầm, một cái ôm cho tâm hồn đang mỏi mệt của bạn trong giai đoạn chênh vênh này.

Tại sao chạm đến đích lại thấy chơi vơi? Cái bẫy của hạnh phúc đuổi bắt

Cảm giác trống rỗng sau khi đạt được một thành tựu lớn không phải là điều gì đó kỳ quặc hay sai trái. Nó phổ biến hơn bạn nghĩ rất nhiều, và nó có tên gọi riêng. Nó là cái bẫy ngọt ngào mà xã hội hiện đại đã giăng ra cho tất cả chúng ta – những người luôn được dạy rằng phải không ngừng nỗ lực và tiến về phía trước.

Hiện tượng "trống rỗng sau thành tựu" là có thật

Trong tâm lý học, hiện tượng này đôi khi được gọi là “post-achievement depression” hay “arrival fallacy” – ảo tưởng về đích đến. Chúng ta thường tự nhủ: "Chỉ cần tôi được thăng chức, tôi sẽ hạnh phúc", "Chỉ cần tôi mua được căn nhà đó, tôi sẽ mãn nguyện", "Chỉ cần dự án này thành công, mọi thứ sẽ ổn". Chúng ta gán toàn bộ ý nghĩa và kỳ vọng về hạnh phúc của mình vào một mục tiêu cụ thể trong tương lai.

Trong suốt quá trình theo đuổi, cơ thể chúng ta tiết ra dopamine – một chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến động lực và phần thưởng. Nó giống như nhiên liệu giúp chúng ta vượt qua khó khăn, thức khuya, và những áp lực vô hình. Nhưng khi mục tiêu đã đạt được, cuộc đua kết thúc, nguồn cung cấp dopamine đột ngột sụt giảm. Sự hưng phấn biến mất, chỉ còn lại sự mệt mỏi và một câu hỏi lớn lơ lửng: "Rồi sao nữa?". Đây chính là lúc cảm giác burnout sau thành công xuất hiện, một dạng kiệt sức không phải vì thất bại, mà vì chính chiến thắng.

Khi hạnh phúc trở thành một danh sách cần hoàn thành

Chúng ta đang sống trong một nền văn hóa "checklist". Tốt nghiệp, có công việc tốt, thăng tiến, lập gia đình, mua nhà, mua xe... Hạnh phúc dường như đã được quy chuẩn hóa thành những gạch đầu dòng hữu hình. Chúng ta mải mê chạy theo để "tick" vào từng ô, tin rằng khi hoàn thành hết danh sách, ta sẽ có được sự bình yên vĩnh cửu.

Nhưng cuộc sống không vận hành như vậy. Hạnh phúc không phải là một điểm đến, mà là một hành trình, một trạng thái của tâm trí. Khi chúng ta biến nó thành một mục tiêu để chinh phục, chúng ta đã vô tình đặt mình vào một vòng lặp vô tận: đạt được > trống rỗng > tìm mục tiêu mới > lại đạt được > lại trống rỗng. Vòng lặp này rút cạn năng lượng và khiến chúng ta cảm thấy cuộc sống thật vô nghĩa, dù cho bề ngoài có vẻ rất thành công và đáng ngưỡng mộ.

"Mọi chuyện rồi sẽ qua" - một lời thì thầm để cho phép, không phải để cam chịu

Trong những lúc tồi tệ nhất, có lẽ bạn đã từng nghe ai đó nói câu: "Cố lên, mọi chuyện rồi sẽ qua". Hoặc có thể bạn đã đọc được ở đâu đó câu danh ngôn "This too shall pass". Nghe có vẻ sáo rỗng và an ủi một cách hời hợt, phải không? Nhưng nếu chúng ta hiểu đúng ý nghĩa sâu sắc của nó, đây lại là một trong những chiếc chìa khóa quan trọng nhất để chữa lành tâm hồn.

Giải mã lại lời nhắn gửi quen thuộc

Diễn giải sai lầm và phổ biến nhất về câu nói này là một sự chờ đợi thụ động, một thái độ cam chịu. Chúng ta nghĩ rằng mình chỉ cần nghiến răng chịu đựng, rồi một ngày nào đó cơn bão sẽ tan, nỗi buồn sẽ tự biến mất. Cách hiểu này đặt chúng ta vào thế bị động, yếu đuối, phó mặc bản thân cho hoàn cảnh.

Tuy nhiên, trong liệu pháp Chấp nhận và Cam kết (ACT), triết lý này mang một ý nghĩa hoàn toàn khác: đó là sự chấp nhận cảm xúc một cách chủ động. "Mọi chuyện rồi sẽ qua" không có nghĩa là "hãy lờ nó đi và nó sẽ biến mất". Nó có nghĩa là: "Cảm giác này, dù khó chịu đến đâu, cũng chỉ là một trạng thái tạm thời. Nó đang ở đây, ngay lúc này, và nó cũng sẽ rời đi, giống như mọi thứ khác trong vũ trụ này."

Sự khác biệt là rất lớn. Thay vì chiến đấu, kìm nén hay trốn chạy khỏi cảm xúc khó chịu, chúng ta cho phép nó được tồn tại. Chúng ta quan sát nó như một người khách, không mời đến nhưng cũng không xua đuổi. Khi ta ngừng vật lộn, ta sẽ tiết kiệm được rất nhiều năng lượng. Và chính trong sự cho phép đó, sức mạnh nội tại bắt đầu trỗi dậy.

Bài học từ mây trời và những cơn mưa

Hãy nhìn lên bầu trời. Có những ngày nắng đẹp, trời trong xanh không một gợn mây. Có những ngày mây đen kịt, giông bão vần vũ. Nhưng chưa có đám mây nào ở lại trên bầu trời mãi mãi. Chúng đến, mang theo mưa, rồi chúng lại đi, trả lại khoảng không trong sáng.

Cảm xúc của chúng ta cũng giống như những đám mây. Nỗi buồn, sự lo âu, cảm giác trống rỗng… chúng là những đám mây cảm xúc. Chúng có thể che khuất mặt trời chân lý bên trong bạn, khiến bạn cảm thấy u tối và lạnh lẽo. Nhưng bản chất của bạn vẫn là bầu trời – rộng lớn, bao dung và không hề bị ảnh hưởng bởi những đám mây đến rồi đi. Công việc của bạn không phải là xua tan mây, mà là nhận ra rằng bạn chính là bầu trời.

Hành trình của Linh: khi buông tay lại là lúc tìm thấy bình yên

Linh, 32 tuổi, là một Project Manager tài năng và đầy tham vọng. Cô là hình mẫu của sự hoàn hảo trong mắt đồng nghiệp: luôn đúng giờ, luôn vượt KPI, luôn có kế hoạch B, C, D cho mọi tình huống. Suốt một năm rưỡi, cô dồn toàn bộ tâm trí, sức lực, thậm chí cả những giấc ngủ, vào một dự án chiến lược của công ty.

"Chúc mừng sếp!" và sự im lặng đến đáng sợ

Ngày dự án ra mắt thành công vang dội, hòm thư của Linh nổ tung với những email chúc mừng. Điện thoại cô rung liên hồi với những tin nhắn tán thưởng. Trong cuộc họp tổng kết, CEO đã đứng lên vỗ tay và gọi tên cô như một người hùng. Mọi người nhìn cô với ánh mắt ngưỡng mộ. Về lý, đây phải là khoảnh khắc hạnh phúc nhất trong sự nghiệp của cô.

Nhưng không. Khi ngồi một mình trong xe trên đường về nhà, giữa dòng xe cộ tấp nập, Linh không cảm thấy gì cả. Không vui, không tự hào, chỉ có một sự trống rỗng lạnh lẽo và một cơn mệt mỏi rã rời thấm vào từng tế bào. Cô tự hỏi: "Mình đã làm việc cật lực vì điều này sao? Tại sao mình không thấy vui? Mình có phải là một kẻ vô ơn không?". Cảm giác tội lỗi xen lẫn với sự hoang mang khiến cô chỉ muốn bật khóc.

Khoảnh khắc đối diện với sự thật trong tĩnh lặng

Những ngày tiếp theo, phản xạ tự nhiên của Linh là ngay lập tức tìm một "mục tiêu tiếp theo". Cô bắt đầu nghĩ về việc học một tấm bằng nữa, nhận thêm một dự án khó hơn, hay thậm chí là chuyển việc để tìm thử thách mới. Bất cứ điều gì, miễn là nó có thể lấp đầy khoảng trống vô nghĩa kia và giúp cô tiếp tục "chạy".

Nhưng cơ thể cô đã biểu tình. Cô kiệt sức đến mức không thể ép mình suy nghĩ thêm được nữa. Một buổi sáng cuối tuần, thay vì lao vào dọn dẹp nhà cửa hay lên kế hoạch, Linh chỉ đơn giản là ngồi yên trên ban công, tay cầm ly cà phê đã nguội. Lần đầu tiên sau nhiều năm, cô cho phép mình không-làm-gì-cả. Và chính trong sự tĩnh lặng đó, cô đã đối diện được với cảm giác của mình. Cô thừa nhận rằng mình đang cảm thấy trống rỗng, mình đang kiệt sức, và mình không biết phải làm gì tiếp theo. Và lạ lùng thay, việc thừa nhận nó lại mang đến một sự nhẹ nhõm đầu tiên.

Những bước đi nhỏ bé Linh đã thử để tìm lại chính mình

Hành trình của Linh không phải là một cuộc cách mạng ồn ào, mà là những thay đổi nhỏ bé, âm thầm nhưng đầy sức mạnh. Cô không từ bỏ công việc hay đi tìm một "đam mê" lớn lao nào cả. Cô chỉ học cách "sống cùng" với giai đoạn chênh vênh của mình.

• Dành 15 phút mỗi sáng không làm gì: Cô đặt báo thức sớm hơn 15 phút, không phải để làm việc, mà chỉ để ngồi yên. Cô không cố gắng thiền định hay suy nghĩ tích cực. Cô chỉ ngồi đó, quan sát hơi thở, lắng nghe tiếng chim hót, và cho phép mọi suy nghĩ, cảm xúc trôi qua mà không níu giữ.
• Viết ra những cảm xúc "vô lý": Cô mua một cuốn sổ và viết xuống tất cả những gì mình cảm thấy, dù nó có "vô lý" hay "tiêu cực" đến đâu. "Tôi cảm thấy trống rỗng dù vừa thành công." "Tôi ghen tị với niềm vui của người khác." Việc viết ra giúp cô tách mình ra khỏi những cảm xúc đó và nhìn nhận chúng một cách khách quan hơn.
• Nói chuyện mà không cần lời khuyên: Linh gọi cho một người bạn thân và nói trước: "Tớ chỉ muốn kể thôi, cậu không cần đưa ra giải pháp gì đâu nhé, chỉ cần nghe thôi là được rồi." Lần đầu tiên, cô được trút bỏ gánh nặng mà không cảm thấy áp lực phải "sửa chữa" bản thân ngay lập tức.

Dần dần, Linh nhận ra bình yên không nằm ở vạch đích tiếp theo, mà nằm ở chính những khoảng lặng mà cô cho phép mình có được ngay trong tâm bão.

Ba thực hành nhỏ giúp bạn "ở yên" cùng cơn bão lòng

Nếu câu chuyện của Linh chạm đến bạn, có lẽ bạn cũng đang cần những khoảng lặng như vậy. Dưới đây là ba thực hành nhỏ, một dạng kỹ năng sống cho tâm hồn, mà bạn có thể bắt đầu ngay hôm nay để học cách chung sống hòa bình với những cảm xúc khó khăn.

Gọi tên cảm xúc mà không cần dán nhãn "tốt" hay "xấu"

Thay vì nói "Tôi đang rất tệ", hãy thử một cách tiếp cận khác, nhẹ nhàng hơn. Dừng lại một chút, hít thở sâu và tự hỏi: "Cảm giác này, tên chính xác của nó là gì?". Có thể đó là "nỗi buồn", "sự thất vọng", "cảm giác cô đơn", "sự hoang mang". Chỉ cần gọi tên nó một cách trung lập. "À, đây là nỗi buồn đang ghé thăm." "Xin chào, sự trống rỗng." Việc này giống như bật một ngọn đèn nhỏ trong một căn phòng tối. Bạn không xua đuổi được bóng tối, nhưng bạn nhìn thấy nó rõ ràng hơn và bớt sợ hãi hơn.

Tìm một "mỏ neo" để giữ bạn ở lại với hiện tại

Khi tâm trí bạn bị cuốn vào vòng xoáy của lo lắng về tương lai hoặc tiếc nuối về quá khứ, hãy tìm một "mỏ neo" để kéo bạn về với thực tại. Mỏ neo này là bất cứ thứ gì thuộc về giác quan của bạn ngay lúc này:

• Hơi thở: Cảm nhận luồng không khí đi vào và đi ra khỏi mũi. Cảm nhận lồng ngực phồng lên, xẹp xuống. Không cần kiểm soát, chỉ cần quan sát.
• Một tách trà nóng: Cảm nhận hơi ấm lan tỏa trong lòng bàn tay, mùi hương của trà, vị ấm nóng trên đầu lưỡi.
• Âm thanh xung quanh: Lắng nghe tiếng mưa rơi ngoài cửa sổ, tiếng quạt máy quay đều, tiếng gõ phím… mà không phán xét chúng.

Mỏ neo này giúp bạn tạm thời thoát khỏi những câu chuyện mà tâm trí đang vẽ ra và kết nối lại với khoảnh khắc duy nhất có thật: khoảnh khắc hiện tại.

Viết xuống một điều bạn biết ơn về chính giai đoạn khó khăn này

Đây có thể là thực hành khó nhất, nhưng cũng mang lại sự thay đổi nhận thức mạnh mẽ nhất. Hãy thử tìm ra một điều, dù là nhỏ nhất, mà giai đoạn chênh vênh này đang mang lại cho bạn. Có lẽ nó đang dạy bạn bài học về giới hạn của bản thân. Có lẽ sự trống rỗng này đang cho bạn không gian để tự hỏi lại điều gì thực sự quan trọng với mình. Có lẽ sự kiệt sức này là một tín hiệu buộc bạn phải sống chậm lại và chăm sóc bản thân tốt hơn.

Biết ơn không có nghĩa là bạn phải vui vẻ với khó khăn. Biết ơn là nhận ra giá trị và bài học ngay cả trong những trải nghiệm không mong muốn. Nó giúp bạn nhìn thấy ánh sáng, dù chỉ là một đốm nhỏ, giữa đường hầm tăm tối.

Sự trống rỗng sau thành công là một trải nghiệm có thật và bạn không hề đơn độc. Câu nói "mọi chuyện rồi sẽ qua" không phải là một lời hứa rằng nỗi đau sẽ biến mất, mà là một lời nhắc nhở rằng nó sẽ chuyển hóa, giống như mây rồi sẽ tan và mưa rồi sẽ tạnh.

Sức mạnh lớn nhất không nằm ở việc cố gắng kiểm soát mọi thứ, mà nằm ở khả năng cho phép mọi thứ được diễn ra một cách tự nhiên, kể cả những cảm xúc khó chịu nhất. Bình yên không phải là sự vắng bóng của bão tố, mà là sự tĩnh lặng ngay trong tâm bão.

Hôm nay, thay vì hỏi "Tiếp theo là gì?", hãy thử dịu dàng hỏi chính mình: "Ngay bây giờ, mình cảm thấy gì?".